Η εκκλησία του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή كنيسة القدّيس يوحنّا المعمدان

Ο φίλος θεολόγος Μούτασιμ Τάκλα έχει τυπώσει ένα καλαίσθητο μικρό έντυπο που αφηγείται την ιστορία της μεγάλης εκκλησίας του Προδρόμου στο χωριό του Κατίνα. Το κείμενο είναι καρπός της έρευνας του Μούτασιμ, και είναι γραμμένο σε τρεις γλώσσες την αγγλική, την αραβική, και την ελληνική, για να μπορέσουν να το διαβάσουν οι τουρίστες και οι ξένοι προσκυνητές που καταφθάνουν στην περιοχή για να απολαμβάνουν τα πολλά ιστορικά και φυσικά της μνημεία. Δημοσιεύω εδώ το ελληνικό και το αραβικό κείμενο ευχόμενος στον Μούτασιμ καλή συνέχεια στις έρευνές του.

الصديق اللاهوتي معتصم تقلا أصدر كتيّباً جميل الإخراج يروي تاريخ كنيسة المعمدان الكبيرة في ضيعته قطّينة. النصّ هو ثمرة بحثه وقد كُتِب في ثلاث لغات الإنكليزيّة والعربيّة واليونانيّة حتّى يتمكّن من قراءته السيّاح والحجّاج الأجانب الذين يَفِدون إلى المنطقة للتمتّع بمعالمها التاريخيّة والطبيعيّة. أنشر النصّ هنا باللغتين اليونانيّة والعربيّة، متمنّياً لمعتصم دوام النشاط في متابعة أبحاثه.1

Η παλαιά εκκλησία

Η παλαιά εκκλησία του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, στο χωριό Κατίνα ήταν μια μικρή εκκλησία στην οποία κατέβαινε κανείς με σκάλες, εξαιτίας του υπόγειου χαρακτήρα της. Σήμερα όμως δεν υπάρχει. Έχει αντικατασταθεί, στο ίδιο σημείο, με μεγαλύτερη εκκλησία που φέρει το ίδιο όνομα.

Τα παλαιότερα εκκλησιαστικά έγγραφα τοποθετούν την ιστορία της παλαιάς εκκλησίας πίσω στο 15^ο αιώνα. Οι πηγές της προφορικής παράδοσης φαίνεται να εμφανίζουν διαφορές σχετικά με αυτήν. Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι η παλαιά γκρεμίστηκε, και άλλες λένε ότι η μεγάλη χτίστηκε πάνω σε αυτήν, με τρόπο που η παλαιά εκκλησία διατηρήθηκε ανέγγιχτη.

Η παλαιά αυτή εκκλησία υπήρξε το καθολικό ενός μοναστηριού, που αποτελείτο από μικρό αριθμό μοναχών, οι οποίοι διέμεναν σε γύρω κελλιά. Ένας εξ αυτών των μοναχών ήταν και ο μετέπειτα μητροπολίτης Εμέσης και Περιχώρων Ιωακείμ Ματούκ, ο οποίος έγινε μητροπολίτης το 1593.

Τα σημαντικότερα κειμήλια, που σώθηκαν από την παλαιά εκκλησία, είναι κάποιες ιερές εικόνες, που μεταφέρθηκαν στην καινούργια, μαζί με εκκλησιαστικά σκεύη. Πάνω στα σκεύη αυτά υπάρχει χαραγμένη η εξής φράση: «Δωρεά στη Μονή αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Κατίνα». Μεταφέρθηκαν επίσης κάποια παλαιά βιβλία.

Η μεγάλη εκκλησία

Η μεγάλη εκκλησία είναι τρίκλιτη θολοσκέπαστη. Χτίστηκε, με μαύρο βασάλτη, το 1909 επί του μητροπολίτη Εμέσης και Περιχώρων κ. Αθανασίου Ατάλλα, και του εφημερίου π. Σολομώντα Λούλου. Από το 1909 παρέμενε με ακάλυπτη την πέτρα, μέχρι το 1926 που ασβεστώθηκε, επί ημερών του μητροπολίτου Επιφανίου Ζάεντ.

Μέχρι το 1927 στην εκκλησία δεν υπήρχαν στασίδια και οι πιστοί προσεύχονταν όρθιοι. Τότε, τοποθετήθηκαν ξύλινα στασίδια στους τοίχους της Εκκλησίας και μπροστά στις κεντρικές τέσσερεις κολόνες, για τους ηλικιωμένους, άνδρες και γυναίκες. Ύστερα τοποθετήθηκαν, σε άγνωστη χρονολογία, επιπλέον καρέκλες ώστε να καθίσουν όλοι οι πιστοί τη στιγμή που επιτρέπεται.

Το 1996 και επί ημερών του μητροπολίτη Αλεξίου Αμπδουλκαρίμ, και του εφημερίου π. Αντωνίου Ουέχμπε, απασβεστώθηκαν οι τοίχοι της Εκκλησίας, και άρχισαν τα έργα συντήρησής της. Όμως, τον πρόλαβε ο θάνατος πριν ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησε. Ήλθε, μετά, να αναλάβει το έργο ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Γεώργιος Αμπού Ζάχαμ, ο οποίος ξεκίνησε στις 24/10/1999, και συνεχίζει μέχρι την σήμερον να επιβλέπει το διάκοσμο της εκκλησίας σύμφωνα με τα εκκλησιαστικά πρότυπα.

كنيسةُ الدّيرِ القديمة

كانت كنيسة النبيّ القدّيس يوحنّا المعمدان في قريةِ قطينة كنيسةً صغيرةً يُنزل إليها بدرجٍ، كونَها أسفل من مستوى الأرض. الآن هذه الكنيسة لم تعد موجودة، فقد بُنيَت عوضاً منها وبمحلِّها كنيسةٌ كبيرة حملت الاسم نفسَه.1

إختلفت مصادرُ التقليدِ المنقولِ (الموروث) حولها، فبعضُها تذكر أنَّ الكنيسةَ القديمةَ تمَّ تهديمها، وبعضُها الآخرُ يقول إنَّه تمَّ بناءُ الكنيسةِ الكبيرةِ فوقها، بحيث تمَّ الحفاظ عليها دون المساسِ بها.1

أقدَمُ الوثائقِ الكنسيّةِ الموجودةِ تُرجِعُ تاريخَ الكنيسةِ القديمةِ إلى القرنِ الخامسِ عَشَر للميلاد.1

كانت كنيسةَ ديرٍ يسكنهُ عددٌ قليلٌ من الرهبان الذين يقطنون في قلالي (غرف) تقع قرب الكنيسة. من بينِ هؤلاءِ الرهبانِ كانَ، المطرانُ يواكيم بنُ معتوق الذي صارَ فيما بعد مطراناً على حِمصَ وتوابعِها للروم الأرثوذكس عامَ 1593م.1

إنّ أهمّ ما تبقّى من الكنيسةِ القديمةِ هو بعضُ الأيقوناتِ المقدّسةِ التي نُقلت ووضِعت في الكنيسةِ الجديدةِ حين تمّ بِناؤها. إضافة إلى بعض الأواني الكنسيّة التي نُقِش عليها "وقْف دير النبيّ يوحنّا المعمدان في قطينة"، وبعض الكتب القديمة.1

الكنيسة الكبيرة (ثريّا الشرق)1

إنّ الكنيسةَ الكبيرة كنيسةٌ منسّقةٌ، ذاتُ ثلاثةِ أروِقةٍ، تمّ عقدُها من الحجرِ البازلتيّ الأسود عامَ 1909 للميلاد، على عهد المطران أثناسيوس عطالله- مطرانُ حمصَ وتوابِعها للروم الارثوذكس- والخوري سليمان لولو كاهن القرية.1

بقيت الكنيسةُ على بنائِها الحجريِّ من عام 1909م إلى عام 1926م حيث تمّ تكليسُها على عهدِ المطرانِ إبيفانيوس زائد- مطرانِ حمصَ وتوابِعها للروم الارثوذكس.1

كانَ الناسُ يُصلّونَ في الكنيسةِ وهم واقفون. وقد دامَ هذا إلى عام 1927م. حيث تمّ وضعُ كراسٍ خشبيّةٍ إلى جدرانِ الكنيسةِ من كلِّ جِهاتِها وأمامِ الأعمِدَةِ الأربعةِ في وسطِ الكنيسةِ، وذلكَ من أجلِ المسنّين نساءً ورجالاً. بعد هذا العامِ وبتاريخٍ غير معروفٍ تمّ وضعُ مقاعدَ إضافيّة ليتمكّن كلّ المصلين من الجلوسِ في الأوقاتِ المسموحة.1

في عامِ 1996م وعلى عهدِ المطرانِ ألكسي عبد الكريم، وكاهنِ القريةِ الأب أنطونيوس وهبي، تمّ إزالةُ التكليسِ عن جدرانِ الكنيسةِ، حيثُ بدأ العملُ على ترميمِها. لكن وافتهُ المنيَّةُ قبل أن يُحقِّق ما قد بدَأه. ثمّ جاءَ بعدُه من أخذَ على عاتِقهِ متابعةَ ما قد ابتُدِئ بهِ، سيادةُ المطرانِ جاورجيوس أبو زخم، الذي بدأ خطوتَهُ في 24/ 10/ 1999م، وما زال حتىّ الآن يشرفُ على إعادةِ إكساء الكنيسةِ وفقَ الأصولِ الكنسيّة.1