Saturday 31 December 2011

بين لبنان واليونان.. خواطر في واقع العلاقة الثقافيّة

تتوقف العلاقات الثقافية بين الشعوب على رغبتها ووعيها أهمية هذا النوع من العلاقات. بين لبنان واليونان من التاريخ أكثر مما بينهما من الحاضر. فالبَلَدان_ كيفما كانا في ما مضى_ قد ارتبطا وثيقاً وتبادلا العلوم والمعارف بينهما. واستمر تواصل الشعبين حتى العصر العثماني. فمثلاً بعد الثورة اليونانية على العثمانيين تواصل معهم يوسف بك كرم ليدعموا انتفاضاته.
لكن حتى تنشأ العلاقات بين شعبين يفترض أولاً أن يَعِيا كلٌّ قيمةَ حضارته وحضارة الآخر. بخلاف ذلك لا علاقات ثقافية تقوم. وعي الذات يقود إلى إدراك ما يميّز الواحد عن الآخر وما يجمعه به وكيف يتواصلان متى شاءا. عندئذ يستطيع الواحد الانفتاح على الآخر. في هذا المقام يحسن تذكر القول "فاقد الشيء لا يعطيه".
إضافة إلى ذلك يجب أن تتوفر رغبة الانفتاح على الآخر والإقرار بأهمية الأخير في مسيرة كلا الطرفين إلى النمو. هذا الأمر يصعب فهمه في بلدان تشربت بؤس الشوفينية وقلة الوعي.
لو سألني امرؤ عن بلدي وما أخبرته إلا عن شجر الأرز وصحن التبّولة والحمّص، لدل هذا على جهلي بلبنان وحضارته. ولو تنطّحت لأعرّف أحداً على بلدي عبر الحمّص والتبّولة ألن يسخر منّي؟
العلاقات الثقافيّة بين اليونان ولبنان شبه معدومة اليوم. لا شيء يُذكَر في هذا المجال لولا مبادرات فرديّة يقوم بها بعض الأشخاص وعلى رأسهم أستاذة الأدب العربيّ في جامعة أثينا السيّدة إيليني كونذيلي، إضافة إلى دور نشر تهتمّ بنشر ما تيسّر لها من أدب اللبنانيّين وخصوصاً الكاتبين في لغات أجنبيّة كجبران ومعلوف وستيتيّة إلخ. يجب أن أستثني في هذا المجال مبادرة رسميّة مهمّة قام بها قنصل لبنان الفخريّ في باترا السيّد غسّان غندور الذي دعم نشر ترجمة ديوان محمود درويش "حالة حصار" الصادر عن دار نشر رياض الريّس في بيروت إضافة إلى بناء حضانتي أطفال في مدينة باترا وغير ذلك من الأمور التي تبيّض صفحة لبنان على مسنوى دعم العلم ودورها.
المشكلة أنّ تعاطي الثقافة ونشرها يتطلّبان علماً وجهداً ودعماً ليس متوفّراً. ورغم عراقة لبنان وتنوّع عناصر ثقافته، فإنّه لا يسهل إبراز أيّ منها في اليونان في ظلّ غياب أيّ إطار حاضن لهذا الأمر. طبعاً لا يخفى على أحد أنّ أطباق التبّولة والحمّص معروفة جدّاً ولكن حان وقت الالتفات إلى ما هو أكثر جدّيّة. كلّ ما اجتمع لبنانيّان في اليونان ليقرّرا مشروعاً "ثقافيّاً" ينتهيان إلى دعوة الناس إلى عشاء مع "رقّاصة"..
لقد تكرّمت دولة اليونان منذ عقود بإعطاء منح دراسيّة لطلاب لبنانيّين في مختلف المجالات العلميّة. واليونان اليوم لا تزال رغم التضييق عليها تتابع تعليم لبنانيّين على نفقتها. هذا يدلّ على أنّ اليونان تهتمّ وتصبو إلى توطيد العلاقات الثقافيّة والعلميّة مع لبنان. ولكن أين لبنان من هذا؟ وأين اللبنانيّين المقيمين في اليونان من الاستفادة من محبّة اليونانيّين لبلادهم؟
أعتقد أنّ الوقت قد حان ليتطلّع لبنان الرسميّ إلى الانفتاح ثقافيّاً على دولة مثل اليونان، ويفعل ما يستنسبه في هذا المجال. وأن ينشط اللبنانيّون عموماً في ما يزيد على تنظيم عشاء وخصوصاً في بلد تربطه ببلدهم عصور من الثقافة والعلم.

Friday 30 December 2011

Το Μονόγραμμα -1- أوائل اسمِك

Το Μονόγραμμα του Ελύτη είναι ένα δημοφιλές ποίημα γι' αυτό ήταν το πρώτο έργο του που διάβασα. Παρακάτω παραθέτω το πρώτο μέρος του, έχοντας αναρτήσει παλαιότερα και το τέταρτο, μιας που το 2011 που μας εγκαταλείπει ήταν έτος Ελύτη..

أوائل اسمِك هو ديوان شهير للشاعر أوذيسّياس إليتيس ولذلك كان أوّل عمل قرأته له. أنشر أدناه قسمه الأوّل وقد كنت قد نشرتُ سابقاً القسم الرابع بما أنّ العام 2011 الذي يتركنا كان عاماً مخصّصاً لتكريمه. ألفتُ إلى أنّي لمّا أقرّر العنوان النهائيّ بعد..1
Θά γυρίσει αλλού τίς χαρακιές
Τής παλάμης,η Μοίρα,σάν κλειδούχος
Μιά στιγμή θά συγκατατεθεί ο Καιρός

Πώς αλλιώς,αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι

Θά παραστήσει ο ουρανός τα σωθικά μας
Καί θά χτυπήσει τόν κόσμο η αθωότητα
Μέ τό δριμύ του μαύρου του θανάτου.
سيُديرُ القدَرُ في غير اتّجاه
تجاعيدَ اليدِ، كالمتحكِّم بسككِ الحديد
في لحظةٍ سيَرضخُ الزمان

هل من بديل، والناس يتحابّون

ستمثِّلُ السماءُ أحشاءَنا
وستضرب العالمَ البراءةُ
بمرارةِ الموتِ الأسود

Thursday 29 December 2011

Ο Κωστής Μοσκώφ: αντίσταση ενάντια στην συκοφαντική δυσφήμηση κατά της Ελλάδας

Είμαι ήδη στην τρίτη μέρα της διαμονής μου στην χώρα μου τον Λίβανο. Όσους έχω δει, με έχουν ρωτήσει για την "κρίση" στην Ελλάδα. Κάποιοι μάλιστα έχουν σχηματίσει και μια άποψη για το θέμα με βάση τα όσα λένε τα ΜΜΕ. Τα δικά μας λιβανικά ΜΜΕ δεν έχουν ανταποκριτές στην Αθήνα και ο,τι αναπαράγουν είναι των διεθνών πρακτορείων. Η άποψη που στηρίζεται στην ενημέρωση που αντλεί κανείς από εκείνα τα μέσα είναι πολύ ζοφερή. Δεν είναι σύμφωνα με όσα είδα και γνώρισα αληθή. Μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι είναι μια συκοφαντική δυσφήμηση κατά της Ελλάδας.

Συζητώ με τους φίλους μου και τις παρέες που συναντώ για τα πράγματα που συμβαίνουν στην Ελλάδα. Πιστεύω στην Ελλάδα που είδα, και αυτήν υπερασπίζομαι. Η Ελλάδα αυτή δεν μοιάζει με εκείνη των ΜΜΕ. Είναι μια Ελλάδα που πάντοτε είχε μια μεγαλοψυχία προς τους πάντες. Μιλώ έχοντας σπουδάσει στην Θεολογική Σχολή στο Λίβανο όπου μας έστελνε το Ελληνικό Κράτος καθηγητές για να σπουδάσουμε και μιλώ έχοντας επίσης σπουδάσει στην Ελλάδα με υποτροφία του Ελληνικού Κράτους και εν καιρώ "κρίσης", σε καιρό δηλαδή όπου θα μπορούσε η Ελλάδα να κόψει την υποτροφία μου και όσων άλλων υποτρόφων και να μας ζητήσει να επιστρέψουμε στις χώρες μας ο καθένας.

Η Ελλάδα έχει όμως ένα δυνατό χαρτί στο χέρι της- όχι μόνο ένα αλλά για ένα θα μιλήσω- το οποίο είναι ο μακραίωνος πολιτισμός της. Η Λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου είναι εν πολλοίς προϊόν του ελληνικού πολιτισμού που διαλεγόμενος με τους άλλους πολιτισμούς της περιοχής διαμόρφωσε ένα ξεχωριστό τρόπο σκέψης και έκφρασης της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο ελληνικός πολιτισμός ανήγαγε την ελληνική γλώσσα σε ένα υψιλό πεδίο όπου δύνανται να εκφραστούν οι ανθρώπινες εμπειρίες με πολλή ακρίβεια, όπου δύνανται συνεπώς να τεθούν ερωτήσεις περί αυτών των εμπειριών και να γεννηθεί η φιλοσοφία, όπου δύνανται να τεκμηριωθούν οι απαντήσεις και οι λύσεις και να εκπορεύεται η τέχνη (αρχιτεκτονική, γλυπτική, κλπ) και η δημοκρατία.



Αυτή η Ελλάδα του μεγάλου πολιτισμού πρέπει να εμπιστευτεί τον εαυτό της σε σημαντικούς ανθρώπους όπως ο Κωστής Μοσκώφ. Φέτος στα Καβάφεια τιμήθηκε η μνήμη του, και είχα την ευκαιρία να υποτιτλήσω το βίντεο που προβλήθηκε εκεί (παρακάτω παρατίθεται χωρίς υποτιτλισμό), και ταυτόχρονα να θυμηθώ και να σκεφτώ τα όσα είχα ακούσει γι' αυτόν από φίλους που τον γνώρισαν από κοντά. Ο Κωστής Μοσκώφ πήγε στην Αλεξάνδρεια και βρήκε κάτω από τη στάχτη μια απίθα ελληνισμού που περίμενε κάποιον να την αναζωπυρώσει πάλι. Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν ιστορικός και ήξερε τον πλούτο της Ελλάδας. Γι' αυτό και βρήκε τον τρόπο η Ελλάδα να ξαναμπεί στις καρδιές των Αιγυπτίων, και να φέρει την Αίγυπτο στην καρδιά των Ελλήνων. Αυτή η κίνησή του προς τις δυο κατευθύνσεις εντέλει ωφέλησε την Ελλάδα πάρα πολύ. Έδωσε ώθηση στο άνοιγμα των Αιγυπτίων προς την Ελλάδα από τη στιγμή που είδαν ότι η Ελλάδα τους άνοιξε την καρδιά της.

Αυτή η σχέση βοηθάει την Ελλάδα στην αντιμετώπιση της δυσφήμησης που δέχεται από τα ΜΜΕ, γιατί μέσω αυτής της σχέσης μεταδίδεται η αληθινή Ελλάδα και την γνωρίζει ο κόσμος με το πραγματικό της πρόσωπο. Θεωρώ ότι ο Κωστής Μοσκώφ δημιούργησε ένα μοντέλο που προβάλλει την Ελλάδα με ένα διαφορετικό τρόπο, ένα τρόπο ουσιαστικό, και αποτελεί αντίδωτο στην συκοφαντική δυσφήμηση που παρατηρείται.

Οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου είναι ιστορικά κοντά στην Ελλάδα, αλλά τελευταία οι πολιτιστικές σχέσεις έχουν μειωθεί. Ο Κωστής Μοσκώφ απέδειξε ότι όλοι χάνουμε όταν δεν γνωρίζουμε την Ελλάδα και δεν μας γνωρίζει η Ελλάδα. Σ’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές του αναβρασμού των αράβων σε διάφορες χώρες θα ήταν πολύ σημαντική η γνώση της ελληνικής σκέψης, που θεμελίωσε τις ελευθερίες- ατομικές και κοινωνικές. . Και σ’ αυτή την λασπολογία εναντίον της Ελλάδας η Ανατολική Μεσογείου θα μπορούσε να υπερασπιστεί την πολιτιστική της πρωτεύουσα εφ’ όσον την θυμάται ως τέτοια. Εδώ ο Κωστής Μοσκώφ μπορεί να είναι καθοδηγητής, και οι σχέσεις όπως εκείνος άρχισε να τις θεμελιώσει είναι περισσότερο από αναγκαίες.


Monday 26 December 2011

Όταν ένα ταξίδι είναι και κάτι πιο πέρα από ένα πηγαινέλα..

Αύριο πετάω για τον Λίβανο. Από τον Αύγουστο του 2009 έχω να πάω. Κατά καιρούς το θέλησα αλλά δεν υπέκυψα στην επιθυμία εκείνη, πολλές φορές από αδυναμία να την πραγματώσω. Και μου πέρναγε..

Δεν υπάρχει άραγε νοσταλγία για την πατρίδα; Δεν ξέρω.. σαν που ξέρω άλλωστε τι σημαίνει νοσταλγία και τι σημαίνει πατρίδα;

Στην Ελλάδα ήρθα το καλοκαίρι του 2006 για σπουδές και ήμουν εφοδιασμένος με πολλά όνειρα, και πολλή περιέργεια να μάθω ο,τι μπορώ. Η Ελλάδα μού ήταν μια χώρα που υποσχόταν να προσφέρει πολλές γνώσεις.

Τώρα, πεντέμισι χρόνια μετά, η Ελλάδα με τραβάει όλο και πιο πολύ. Νιώθω ότι όσα ήρθα να αναζητήσω ήταν ψίχουλα μπροστά σ’ αυτό που τελικά μπορώ να μάθω όσο η σχέση μας κρατάει..

Γι’ αυτό το ταξίδι μου αύριο, παραμονή της ημερομηνίας λήξης της άδειας παραμονής μου, δεν είναι ένα απλό πηγαινέλα στον Λίβανο. Είναι και η ολοκλήρωσις του κύκλου που άνοιξε το 2006 και συνάμα η αγωνία για να ανοίξει ένας άλλος, φορτωμένος με όνειρα, δίψα για γνώση, και πολλές ελπίδες.

Με ρώτησε Φίλος, χτες, για το πώς νιώθω που θα πάω στον Λίβανο, αν αγωνιώ. Για την επιστροφή- του λέω- στην Ελλάδα! Δεν με αγχώνει που πάω στην χώρα μου. Κατά βάση δεν μου λέει κάτι το πήγαινε, δεν του δίνω την ανάλογη σημασία μπροστά στην σπουδαιότητα της επιστροφής.

Είναι νωρίς για την Ιθάκη. Έχω μόλις φύγει από κει. Αργώ να επιστρέψω. Άλλωστε πάνω στην πλάκα τώρα- λόγω αμηχανίας ίσως- δεν με περιμένει και καμιά Πηνελόπη..

Monday 12 December 2011

اليونان في كلّ لحظة فريدة

يسألني مؤخراً بعض الأصدقاء عن أحوال اليونان جراء ما يبلغهم من وسائل الإعلام. وجوابي لهم أن في اليونان ما في غيرها من البلدان. لكن اليونان تنفرد عن غيرها بأمور كثيرة لمجرد أن اليونان هي اليونان! سأوضح.
شاع في السنتين الماضيتين الكلام على أزمة اقتصادية في البلد، وكأن الدنيا كلها بخير وليس إلا في اليونان مشكلة شغلت بال حسني النية من شرق الدنيا إلى غاربها.


بَيدَ أنّ الضجّة المثارة حول اليونان ناتجة إلى حدّ كبير من مساحة حرّيّة التعبير في هذا البلد ونشاط الحركة النقابيّة فيه إضافة إلى حيويّة العمل السياسيّ عموماً والحزبيّ خصوصاً- وغير ذلك الكثير. وهي أمور لا بدّ أن تستقطب الاهتمام الإعلاميّ العالميّ.

أوّل الجواب أنّ الأزمة لم تنتج في اليونان ولم تقتصر عليها وحدها. لا بل إنّ بلداناً أخرى مصائبها الاقتصاديّة أعظم وأكثر ضرراً على الاستقرار الاقتصاديّ في أوروبا أو في سواها. لكنّ هذا ليس شأني هنا.

هذا الوضع أدّى بكثيرين- من المقيمين هنا أو في الخارج- لا يعرفون طبائع الشعب اليونانيّ وخصائصه وكيف يتعاطى السياسة إلى إساءة فهم الأمور وتضخيم الأزمة عبر عزلها عن الإطار العامّ وهو يشمل سبل المعالجة الحكوميّة والشعبيّة والكنسيّة والاجتماعيّة عموماً. وكلّ باب من هذه يحتاج لدراسة مفصَّلة.

لم أنكر إلى الآن وجود الأزمة لكنّي أكرّر أنّه لا يمكن تسليط الضوء عليها وحدها. فالأزمة قيد المعالجة وكلّ فرد في اليونان يحاول أن يتحمّل المسؤوليّة. من هنا الأزمة الاقتصاديّة لا تُحتَسَبُ بالأرقام وحدها. لقد كتب نسيم طالب كتابه "البجعة السوداء" الذي يضحض فيه قدرة علماء الاقتصاد على توقّع الوضع الاقتصاديّ بناء على معطياتهم الرقميّة بمعزل عن الكمّ الهائل من العوامل المؤثّرة في الحركة الاقتصاديّة. يبدو أنّه صوت صارخ في البرّيّة..


التاريخ اليونانيّ المعاصر مليء (وحتّى القديم)، إضافةً إلى الأدب اليونانيّ من هوميروس إلى يومنا، مليء بأفراد أبطال يتربّى على بطولتهم المواطن اليونانيّ المعاصر ويتمثّلهم في وقت الضيقات. أبيات هوميروس فيها أبطال محاربون لا أقوام. وروايات الثورة على الأتراك لا تحكي ثورة الشعب بل تروي قصص الأبطال الذين قادوا الحركات الثوريّة يرّاً وبحراً. فهنا لسنا أمام قوم بل أفراد قادة. وحتّى أيام قمع الحركة الشيوعيّة من قبل الألمان والبريطانيين وما نتج عنها من حرب أهليّة بقيت تسيطر عليها الشخصيّة القائدة. لم يغب الفرد القائد من النضال السياسيّ في اليونان تاركاً محلّه لكلّ الشعب إلا مؤخَّراً منذ النضال ضدّ الديكتاتوريّة العسكريّة عام 1973. وما دمتُ ذكرتُ الديكتاتوريّة كيف ننسى أنّ الديكتاتوريّة في اليونان استمرّت ثماني سنوات لا أكثر في حين أنّها في بلادنا العربيّة تدوم لعقود أو هي من الأساس ملكيّات.هل يمكن تقدير الوضع في اليونان بمعزل عن طبائع المواطن اليونانيّ وفرادته في العمل السياسيّ؟ هذا سؤال لا أستطيع مجانبته وإلاّ ابتعدت عن الحقيقة. سأجيب باختصار.

الغاية ممّا قلتُ أعلاه أن أشير إلى عظمة المواطن اليونانيّ والشعب اليونانيّ في هذه الأيّام التي يكثر فيها الكلام عليه جزافاً. فهو بسبب فرادة تاريخه وأدبه ودور الشخص القائد في هذا الأخير قادر في لحظات الضيق على قلب المقاييس و مناقضة التوقّعات التي لا تأخذ في الحسبان إلا عامل الرقم وتهمل القدرة الإنسانيّة.

اليونان ختاماً دولة لا تقلّ قيمتها الحضاريّة ولا قيمتها في الجغرافيا السياسيّة- وبالتالي في الدبلوماسيّة- بسبب مالٍ قلّ أو كثُر. وهي دولة لا تزال تعطي الكثير في شدّتها. ولا تزال دولة حرّيّات يُحتّذَى مثالُها. لكن لا بُدَّ من التعرّف على الشعب اليونانيّ عن كثب لا عبر العدسات ولا في المكاتب ولا من خلال الصحف الأجنبيّة. عندها قد يقارب الحكم الحقيقة والحقّ.


Το πραπάνω κείμενό μου είναι μια άποψη- κατάθεση προσωπικής μαρτυρίας, πάνω στην κατάκριση της Ελλάδας για την οικονομική της κατάστασης. Θεωρώ ότι η Ελλάδα είτε έχει λεφτά είτε δεν έχει παραμένει μια χώρα στον κόσμο μοναδική. (Προσθέτω εδώ μια ιδέα που δεν έγραψα πάνω, την εξης: Ως χώρα δεν κρίνεται με βάση της ύλης της και μόνο περισσότερο δε πνευματικά οφείλουμε να την δούμε. Ή τουλάχιστον να δούμε την ύλη της ως ενσάρκωση του Πνεύματός της σε έργα όπως η Αφροδίτη της Μήλου, η Ακρόπολη, οι Ολυμπιακοί Αγώνες και τόσα άλλα σπουδαία πράγματα).κ

Η οικονομική κατάσταση μιας χώρας δεν κρίνεται με βάση αντικειμενικών κριτηρίων. Κάθε άλλο. Γιατί η οικονομία εξαρτάται από τον άνθρωπο πάνω απ' όλα, ο οποίος την διαμορφώνει ανάλογα με τον ρόλο του μέσα της (εργολάβος, εργάτης, καταναλωτής, κλπ..). Και ο Έλληνας δεν είναι τυχαίος άνθρωπος και αυτό το αποδεικνύει στις δύσκολες στιγμές. Η ελληνική γραμματεία ξεχυλίζει από τον ηρωισμό του ατόμου, και ο Έλληνας έχει μάθει να σκέφτεται σαν άτομο μέσα σε κοινωνία και όχι απλά ως μια μονάδα ενός συνόλου, μιας φυλής...ς

Τέλος πάντων με λίγα λόγια πιστεύω ότι αυτός ο λασποπόλεμος εναντίον της Ελλάδας είναι άδικος και δεν βασίζεται σε μια στοιχειώδη γνώση της ελληνικής πραγματικότητας και κυρίως του Έλληνα πολίτη. Το είχα γράψει αρχικά στα αραβικά γιατί με ρώταγαν φίλοι μου για την Ελλάδα και ήθελα να απευθυνθώ στους συμπατριώτες μου εξηγώντας τα πράγματα όπως τα βλέπω έχοντας μείνει σ' αυτή την χώρα τόσα χρόνια και έχοντας σπουδάσει την μεγαλειώδη γραμματεία της. Γιατί αν μη τι άλλο η Ελλάδα δεν έχει κάνει καθόλου λίγα πράγματα για τον Λίβανο. Ακόμα και τώρα που αντιμετωπίζει επιθέσεις πολλών..

Wednesday 10 August 2011

Μαχμούντ Νταρουίς.. έντονα παρών!

Στις 9 του Αυγούστου, κάθε χρόνο, έρχεται στην μνήμη ο θάνατος του μεγάλου ποιητή Μαχμούντ Νταρουίς (13/3/41-9/8/08). Η λύπη είναι πιο μεγάλη φέτος γιατί δεν πρόλαβε ο Νταρουίς να δει πως η Παλαιστίνη που πρόδωσαν τα καθεστώτα τη σκέφτονται όλοι οι εξεγερμένοι άραβες όπου γης. Δεν πρόλαβε λοιπόν ο Νταρουίς να δει πως η Παλαιστίνη των στίχων του πάει χέρι χέρι με τους εξεγερμένους!

Φέτος η μνήμη του θανάτου του Νταρουίς μας βρίσκει πιο έτοιμους από ποτέ να τιμήσουμε καρδιακά και αληθινά αυτή τη στιγμή. Γιατί φέτος ο Νταρουίς έσπειρε την μαχόμενη ποίησή του και στα ελληνικά. Αναφέρομαι εδώ εν πρώτοις στην έκδοση της ποιητικής συλλογής Κατάσταση Πολιορκίας σε μετάφραση της ποιήτριας Αγγελικής Σιγούρου από τις εκδόσεις Μαΐστρος. Αξιοσημείωτο είναι ότι η μετάφραση έγινε από τα αραβικά χωρίς να χάσει την ποιητικότητα και δίχως να προδώσει τον ποιητή, και το νόημα των λέξεών του.


Η Αγγελική είχε επικοινωνήσει με τον ίδιο τον Νταρουίς κατά την διάρκεια της μετάφρασης της συλλογής και έχει μελετήσει τα έργα του για να καταλήξει να διεισδύσει στην τεχνοτροπία του και να τον αποδώσει ποιητικά στα ελληνικά. Το αποτέλεσμα της μετάφρασης είναι μια άρτια ποιητική απόδοση. Κάτι άλλο χαρακτηρίζει τη μετάφραση της Κατάστασης Πολιορκίας, και αυτό είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της ποίησης και της τέχνης γενικώς, εννοώ το σεβασμό στο πρωτότυπο. Η Αγγελική μετέφρασε ολόκληρη τη συλλογή, και άφησε τα ποιητικά αποσπάσματα με τη σειρά που τα δημοσίευσε ο Νταρουίς. Για τη συλλογή δεν θα πω άλλα προς το παρόν και σας παραπέμπω σε εξαιρετικές παρουσιάσεις του ποιητή π. Παναγιώτη Καποδίστρια και του θεολόγου Παναγιώτη Ανδριόπουλου.


Η δεύτερη μετάφραση έργου του Νταρουίς στα ελληνικά έγινε επίσης φέτος με αφορμή τα 70α γενέθλιά του που γιορτάστηκαν από την παλαιστινιακή ομογένεια στην Ελλάδα την Κυριακή 13-3-11. Για εκείνη την εξαιρετικά σημαντική βραδιά μεταφράστηκαν από τα αραβικά τα ποιήματα που απαρτίζουν το μουσικο-ποιητικό έργο «In the Shadow of Words” που επιμελήθηκαν το Trio Joubran. Η μετάφραση φέρει την υπογραφή της Αγγελικής Σιγούρου και του γράφοντα. Η συνεργασία με την Αγγελική με έκανε να καταλάβω πόσο τυχερός βρέθηκε ο Νταρουίς που ένας τόσο ευαίσθητος και ποιητικός άνθρωπος όπως η Αγγελική ανέλαβε την μετάφραση του έργου του!

Ο Νταρουίς ήταν έντονα παρόν αυτή τη χρονιά και η μνήμη του δεν είναι παρά μια στιγμή για να κοιτάξει κανείς να δει αλλιώτικα έναν σπουδαίο άνθρωπο και να συλλογιστεί πόσο βαθιά αντέχει να σηκώσει το βάρος των στίχων του και να πορευτεί με περηφάνια σε έναν αντι-ποιητικό κόσμο.

Παραθέτω παρακάτω δυο βίντεο στα οποία απαγγέλλει ο Νταρουίς με την μουσική υπόκρουση των Trio Joubran και τη μετάφραση στα ελληνικά στην οθόνη.



Monday 18 July 2011

Παράσταη


Σε μια νύκτα αφέγγαρη

του χαμόγελού σου η θύμησις

τη σονάτα του σεληνόφωτος

παριστάνει..



Friday 1 July 2011

ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ Η ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΙΓΥΠΤΙΟ ΠΟΙΗΤΗ ΑΧΜΑΝΤ ΣΑΟΥΚΙ

Roni Bou Saba

φωτογραφίες: Μότασεμ Τάκλα

Πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 2 Ιουνίου ημερίδα αφιερωμένη στον Αιγύπτιο ποιητή Άχμαντ Σάουκι, στο Μορφωτικό Κέντρο της Πρεσβείας της Αιγύπτου στην Αθήνα.

Στην ημερίδα μίλησαν ο Μορφωτικός Ακόλουθος της Πρεσβείας της Αιγύπτου στην Αθήνα Χισάμ Νταρουίς, ο μεταφραστής Ευθύμιος Άσσος, η Αραβολόγος Ελένη Κονδύλη, και ο φιλόλογος - μεταφραστής Ρόνι Μπου Σάμπα.
Ιδιαίτερη στιγμή στην βραδιά ήταν η απαγγελία ποιημάτων από τους σπουδαστές του τμήματος της αραβικής γλώσσας που λειτουργεί στο Μορφωτικό Κέντρο.

Ελένη Κονδύλη

Στην ομιλία του ο Μορφωτικός Ακόλουθος τόνισε την σχέση του Σάουκι με τον ελληνικό πολιτισμό, καθώς ο ίδιος ο ποιητής είχε επισκεφθεί την Αθήνα το 1912, έχει εμπνευστεί από τα μνημεία της και την φιλοσοφία της, και είχε ιδιαίτερη αγάπη για την Αλεξάνδρεια. Σημειωτέον ότι η γιαγιά του ποιητή ήταν Ελληνίδα.
Στη συνέχεια μίλησε η καθηγήτρια αραβολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελένη Κονδύλη για την θέση του Σάουκι στο σύνολο της αραβικής λογοτεχνίας. Στη ομιλία της αναφέρθηκε σε ποιητές και κριτικούς της χρυσής εποχής της αραβικής λογοτεχνίας, και εφάρμοσε τις απόψεις τους στον Σάουκι αναδεικνύοντας την σπουδαιότητά του και την πρωτοτυπία του.

Ευθύμιος Άσσος

Ύστερα μίλησε ο ποιητής και μεταφραστής Ευθύμιος Άσσος, ο οποίος αναφέρθηκε στην μουσικότητα της ποίησης του Σάουκι καθώς και στις ιδέες του, παραθέτοντας αποσπάσματα σε δική του μετάφραση. Πραγματεύτηκε, κατόπιν, το σημαντικό ζήτημα της μετάφρασης από τα αραβικά προς τα ελληνικά και αντιστρόφως, αναλύοντας τις δυσκολίες τέτοιου εγχειρήματος. Χαρακτηριστικό της ομιλίας του Ευθύμιου Άσσου υπήρξε η χειμαρρώδης και ένθερμη εκφορά της που σαγήνεψε τους παρόντες και κατέδειξε με το καλύτερο τρόπο την μουσικότητα της ποίησης του Σάουκι στο αραβικό πρωτότυπο όπως και στην ελληνική μετάφραση του ομιλητή.


Η τελευταία ομιλία ήταν αυτή του μεταφραστή και δάσκαλου της αραβικής στο Μορφωτικό Κέντρο Ρόνι Μπου Σάμπα.
Ο ομιλητής πρότεινε τον Σάουκι ως πρότυπο επίκαιρου διανοούμενου κυρίως σ' αυτή την μεταβαλλόμενη εποχή. Και ανέδειξε την πρωτοπορία του Σάουκι στο να ξεπεράσει το αδιέξοδο του μοντέλου των "εθνών κρατών" όπου δεν δύνανται να συμβιώσουν οι διαφορετικές "εθνικές" και θρησκευτικές ομάδες ειρηνικά. Και παρουσιάζει ο ποιητής μια πραγματική ματιά για την ιστορία της πλουραλιστικής Αιγύπτου όπου όλα τα τεκταινόμενα- ήττες και κατακτήσεις- είναι ουσιαστικά συστατικά στη διαμόρφωση της εσαεί ένδοξης πατρίδας του.


Την ημερίδα έκλεισαν με την όμορφη απαγγελία τους οι σπουδαστές του Μορφωτικού Κέντρου, τους οποίους αποκάλεσε ο δάσκαλός τους "συνοδοιπόρους μου στην αραβική γλώσσα".
Παρουσίασαν αντιπροσωπευτικά ποιήματα των ειδών που απαντούν στην ποίηση του Σάουκι. Η απαγγελία τους ήταν ένα επιτυχημένο τόλμημα δεδομένο ότι έγινε μετά από οκτάμηνη εκμάθηση της αραβικής, και για τον λόγο αυτό δέχτηκαν τον έπαινο του Μορφωτικού Ακολούθου και τα συγχαρητήρια των παρόντων.

Σ' αυτές τις τελευταίες φωτό οι ομιλητές με τον Μορφωτικό Ακόλουθο και σπουδαστές του Μορφωτικού Κέντρου.

Αναδημοσίευση πό την Ιδιωτική Οδό
تقرير عن الأمسية المخصّصة لأمير الشعراء أحمد شوقي والتي جرت في المركز الثقافي المصريّ في أثينا في 2011/6/2، نقلاً عن مدوّنة السيّد بانايوتيس أندريوبولوس

رسالة مفتوحة إلى معالي وزير الخارجيّة والمغتربين عدنان منصور.

أثينا في 30/6/2011

سيّدي الوزير، أراسلكم من بلد خدمتم فيه لبنان قنصلاً ذات يوم لأطلعكم بعد تهانيّ بتسّلمكم منصبكم الجديد، على ظلم لحق بي في سفارة بلادنا. أكتب لكم مع تقديري لكثرة مشاغلكم وخصوصاً في هذا الظرف الصعب الذي تمرّ به هذه البلاد، ولكنّي كلّي ثقة بأنّ انشغالكم بكبائر الأمور لا يلهيكم عن صغائرها.

اسمحوا لي، قبل، بأن أعرّفكم بنفسي. أنا شابّ أنهى في لبنان دراسة الأدب العربيّ في الجامعة اللبنانيّة (2005) واللاهوت في جامعة البلمند (2006). وأتيت بعدها إلى اليونان للتخصّص في الأدب اليونانيّ بسبب العلاقة العميقة التي تربطه بدراساتي السابقة. وقد أوشكت على الانتهاء. وأعمل حاليّاً في مجال الترجمة وتدريس اللغة العربيّة، بالإضافة إلى محاولة التفرّغ لكتابة رسالة الماجيستير في الأدب العربيّ_ مراسلة مع أستاذي في الجامعة اللبنانيّة.

بادرت في 11/12/2008 إلى تعريف السفارة بنفسي ووضع نفسي بتصرّفها وخصوصاً في المجال الثقافيّ_ إذ أومن، استطراداً، أنّه أعمّ فائدة من المجال الدبلوماسي في علاقة تربط بلدين كلبنان واليونان ومؤسف ألاّ يكون هناك ملحقيّة ثقافيّة. وقدّمت يومها للسسفير صوفان بعض الاقتراحات الثقافيّة. وما كان منه إلا أن اتّصل بالمطران جورج خضر لتهنئته على دعمي وإرسالي لمتابعة دروسي. وقتها نشأت بيننا علاقة ثقة واحترام لم تنقطع إلا بعد خيبة مريرة لكم مختصرها.

في أواسط حزيران عام 2010 اتّصل بي السفير ليخبرني أنّ أحد موظّفي السفارة قدّم استقالته، وهو بالتالي يبحث عن بديل. وقد اتّصل بي ليسألني إن كان هناك مَن أقترحه لهذه الوظيفة! اتّصلت به بعد التفكير وعرضتُ نفسي لأنّ العمل في السفارة سيساعدني على الاستمرار في دراستي بعد توقّف منحة وزارة الخارجيّة اليونانيّة عند نيلي الليسانس. بناءً عليه، طلب منّي المجيء إلى السفارة في أثينا_ وكنتُ أقطن وقتها في باترا_ للتدرّب على بعض مهمّات القسم القنصليّ. بسبب صعوبة تنقّلي عرضتُ أن آتي لبضعة أيّام وأبدأ بالعمل أوّل تمّوز. لم يرد ذلك وطلب أن أجيء مدى الصيف يومين أو أكثر في الأسبوع للتدرّب على أن يبقى الموظّف الآخر في وظيفته حتّى تشرين الثاني. بسبب ثقتي الكبيرة وقتها بالسفير ورغبتي بإظهار كلّ تعاون في العمل معه، رحت أجيء إلى أثينا كلّ أسبوع وأنزل في ضيافة دار النشر "مايستروس" الذين أتعامل معهم(أصدرنا كتاباً للمطران خضر، ونعمل على اثنين غيره، إضافة إلى إصدار "حالة حصار" لدرويش، إلخ..). في تشرين الأوّل انتقلت إلى أثينا بعد إعلام السفير بذلك ليتسنّى لي التدرّب يوميّاً واستلام الوظيفة في تشرين الثاني. رغم أنّه حتّى تلك اللحظة لم يكن قد أصدر قرار التعيين ولا طلب منّي إحضار المستندات اللازمة. ولا قال لي أن لا أبدّل سكني من منطقة إلى أخرى لأنّه ليس بعد جاهزاً للتخلّي عن الموظّف الآخر.

بخلاف نصيحة الجميع تمسّكت بثقتي بالسفير..

وإذ كنتُ قد صرت في أثينا، اتّصل بي يوم الإثنين 11 تشرين الأوّل ليطلب منّي القبول على تأخير تعييني في السفارة لغاية كانون الثاني من العام الحالي. والسبب؟ أنّ الموظّف الآخر كان بحاجة إلى أيّام عمل إضافيّة لتحسين راتب تقاعده بحسب القانون اليونانيّ الجديد. واقترح السفير أن أداوم على العمل كما اتّفقنا في الأوّل من تشرين الثاني على أن يدفع لي ذلك الشخص 800 يورو شهريّاً. بعد مشاورة أحد الأصدقاء، إضافة إلى الموظّف المعنيّ، شعرتُ بأنّ هذا التصرّف لا يبشّر بالخير فإماّ أرفض العرض وتكون النتيجة أن يرفض السفير تعييني بعد ذلك، أو أقبل ويصبح في يدي مخالفة أفضحها في هذه اللحظة التي ما كنت أتمنّاها قطّ.

في أواسط كانون الأوّل وبعد أن أحضرت المستندات المطلوبة بقي السفير يماطل في التوقيع على قرار التعيين، رغم تجهيزه. وصدف أن نجمت مشكلة بسبب علاقتي بالقنصليّة في باترا وعملي على مراجعة ترجمة ديوان "حالة حصار" لمحمود درويش الذي موّل حضرة القنصل غندور مشكوراً إصداره. (وهو كتاب لم يُحَل إلى الوزارة كما كان يجب بناءً على طلب القنصليّة، لأنّ المقدّمة لم تعجب السفير). وهدّد بتأجيل التعيين ما دمتُ على علاقة بالقنصليّة. وقتها طلبتُ منه أن يؤجّل التعيين لغاية تغيير إذن الإقامة الطالبيّة لإذن إقامة عمل بسبب انعدام الثقة بيننا ورغبتي في تحويل العلاقة من ثقة "عمياء" بكلام السفير إلى تواقيع على الورق حتّى لا يستغلّ أيّ ثغرة لفصلي من العمل لاحقاً.

استدعى فوراً الموظّف الآخر وحاول إقناعه بالقبول بمتابعة العمل ولو بعد التصريح عن تقاعده، مخالفاً القانون اليونانيّ. لم يتردّد الآخر طبعاً في مدّ السفارة بخدماته. ولكنّه ظلّ يدفع لي 800 يورو. وهكذا نكث كلّ من السفير وموظّفه كلامه. وفي شهر كانون الثاني ما عاد السقير يوكل إليّ أيّ عمل في السفارة، بعد أن كنتُ أترجم رسائل ومقالات إضافة إلى القيام بباقي الأعمال ذات الطابع القنصليّ_ على حاسوبي الخاصّ في كثير من الأحيان.

كان هذا لحملي على مغادرة السفارة بمبادرة منّي. وحين لم أرحل في كانون الثاني، وإذ قد دفع لي الموظّف 800 يورو، طلب منه السفير في أوائل شباط أن يمتنع عن دفع المبلغ المذكور في شباط. وهو أمر أكّده لي الموظّف المعنيّ نفسه بعد مدّة.

وفي اليوم نفسه، لحسن حظّ السفير، وردت برقيّة محوّلة من الجيش تعلم الوزارة بالطلب إلى السفارة في أثينا أن تتوخى الحيطة مخافة اعتداء ما. فما كان من السفير إلا أن طلب منّي عدم المجيء إلى السفارة، مؤقّتاً، لأنّه لا يستطيع أن يتحمّل المسؤوليّة في حال تعرّضي لمكروه ما دمت لستُ موظّفاً قانونيّاً في السفارة_ على الرغم من أنّي كنت أعمل في السفارة في فترة تعرّض بعض السفارات في أثينا لاعتداءات عبر طرود مفخّخة. وفي كلّ مرّة كنتُ أراجعه في أمر تعييني كان يردّد هذه الحجّة. إلى أن قرّر إعطائي إفادة لأقدّمها بنفسي للدائرة المختصّة بإذن الإقامة في بلديّة أثينا وهي غير ما يُطلب لتسوية أوراقي للعمل في إطار السفارة. في الإفادة يقول "[...] يُعيَّن موظّفاً في القسم القنصليّ بدءاً من أوّل أذار..." وذلك بتاريخ 17 شباط 2011 وطلب من أمينة سرّه أن تقول لي أن لا أعاود الاتّصال به_ هذا أكّده لي بنفسه بحضور القنصل منذ أسبوعين بتاريخ 8/6/2011.

ولمّا كانت الأمور تسير بمماطلة أذتني في دراساتي وأعمالي، قابلت الموظّف الآخر وأخبرته عن عزمي بالتبليغ عن مخالفته للقانون اليونانيّ عبر إعلان تقاعده من جهة ومتابعة العمل من جهة اخرى. وانّ عليه أن يستقيل، من جديد، ليقوم السفير بتعييني_ لأنّه كان يزعم أنّ السفير يرفض استقالاته المتكرّرة.

ولمّا كانت أخلاقي لا تسمح لي بالقيام بعمل كهذا يضرّ بسمعة بلادي وبرزق الموظّف الآخر أحجمت ولم أبلّغ عن المخالفة. وهي مخالفة تجري في إطار السفارة تجاه بلد وقف إلى جانب لبنان في أصعب أيّامه عام 2006 على سبيل المثال لا الحصر.

بعد إصرار الموظّف على الاستقالة، طُلِب منّي المجيء الى السفارة يوم الخميس 5/5/2011 لمقابلة السفير لعلّه يعيّنني في حزيران أو تمّوز. وقد فضّل تمّوز لأنّ ذهابي لتقديم بعض امتحاناتي في الجامعة يعيق عمل السفارة.

سيّدي الوزير، الآن وقد عُيّنت، أستقيل من هذه الوظيفة.

كان يمكن أن أستقيل بلا هذه الرسالة، لكن لا يبدو أنّ مثل هذه المخالفة تحصل لأوّل مرّة. تضرّرت منها شخصيّاً ولا أريد لغيري ما أصابني بسبب عدم معرفتكم ببعض ما في الكواليس. هذا الأسلوب في التعاطي لا أرضاه لنفسي وقد صبرتُ أكثر من طاقتي حتّى أبلغ لحظة لم أكن يوماً لأتمنّاها، هي هذه.

سيّدي الوزير، يذكر الجاحظ_ في كتاب الحيوان_ أنّ "العفو يُفسِدُ من اللئيم بقدر إصلاحه من الكريم"، ويقول الإمام أبي عبد الله الصادق "العامل بالظلم والمعين له والراضي به شركاء ثلاثتهم". بِهَديِهما عملت وبلّغت، وهذا جلّ ما أردت.

الداعي لكم بالتوفيق في عملكم الشائك والشاقّ

روني بو سابا