Monday 24 May 2010

Αγγελική Σιγούρου: χορεύοντας με τα γράμματα

Από τις ωραιότερες στιγμές είναι να πάει κάποιος να δει το ταχυδρομείο και να βρει αντί για λογαριασμούς ΔΕΗ, ΟΤΕ, κλπ, ένα βιβλίο. Πόσο δε μάλλον όταν είναι και ποιητική συλλογή μιας αγαπητής ποιήτριας. Μ’ αυτή την χαρά παρέλαβα την νέα συλλογή της Αγγελικής Σιγούρου με τίτλο Χιόνι-Χιόνι (Νεφέλη 2010). Η συλλογή είναι δεύτερη στη συγγραφική δημιουργία της Αγγελικής μετά από την συλλογή Αράς (εκδ. Ηλέκτρα 2008). Αλλά προηγείται από πολλές δημοσιευμένες μεταφράσεις ποιητικών και πεζών έργων από τα αραβικά και τα γαλλικά.

Η συλλογή αποτελείται από 8 ενότητες, που αν και ανεξάρτητες μεταξύ τους συνδέονται με ένα εσωτερικό νήμα, και άλλα κοινά χαρακτηριστικά: υφολογικά και σημειολογικά. Μέσα σ’ αυτές τις ενότητες χορεύει η Αγγελική παθιάρικα έως.. ακινησίας, ταξιδεύοντας σε αντιθέσεις (Κίνηση-ύπνος, Κίνηση-θάνατος) και σμίγοντας τα έτερα σε Ένα (Νορριάς, ΕιρηνΑτλαντικός).

Σε όλη την συλλογή εκτυλίσσεται ένα χοροθέατρο, γεμάτο δράση (σπρώχνοντας το πάτωμα με το αριστερό πέλμα/ βουλιάζω ή εκτινάσσομαι δεν έχει σημασία, σ. 9), αποδομιτικούς συμβολισμούς (η διάρρηξη κάθε σημαινόμενου/ η περιφρόνηση κάθε θέλγητρου του σημαίνοντος, σ. 23), υπαρξιακούς στοχασμούς (όταν σου έλεγα ότι κι εγώ είμαι σαν τους άλλους, σ. 19), δημιουργημένες μυθολογίες (ο Κάθαλο και ο Πατάντιν, σ. 46), και «παγκοσμιοσύνη» (δεν είμαι μόνος σώμα γελάστηκες έχω παρέα όλον τον κόσμο, σ. 10, Κι οι θάλασσες ανόητα ονοματίζονται/ […] Αφού όλο το νερό ένα είναι, σ. 79).

Η ποιητική φωνή της Αγγελικής δεν περιορίζεται σ’ ένα ποιητικό σχήμα, αλλά πειραματίζεται πολλά. Μια ματιά στη συλλογή αρκεί για να καταλάβει ο αναγνώστης ότι έχει να συναντήσει μέσα μια πολυφωνική σύνθεση, όπου εναλλάσσονται οι ρόλοι/ φωνές, από μονολόγους σε διαλόγους, και από μελωδικότητα σε πεζή αφήγηση (μου θυμίζει την Αμοργό, και ποιήματα του Άδονι), και από μικρογράμματα ποιήματα σε μεγαλογράμματα, και άλλα σχήματα που δείχνουν την μεγάλη συνθετική ικανότητα της νέας ποιήτριας, και την άρτια κυριαρχία της γλώσσας.

Επίσης θεωρώ αξιοθαύμαστο το σχήμα του πρώτου ποιήματος της ενότητας Νουρμανία. Όπου τα δυο ημιστίχια_ νοηματικά εδώ και όχι μετρικά_ χωρίζονται με ένα ευδιάκριτο κενό. Αυτό το σχήμα διακρίνει την κλασική _κυρίως_ αραβική ποίηση, την οποία γνωρίζει η Αγγελική. Το σχήμα τούτο υιοθέτησε ο Καβάφης (π.χ. Εν Τω Μηνί Αθύρ) αλλά χωρίς περαιτέρω επεξεργασία. Εδώ η Αγγελική όμως το αποδομεί και το μεταχειρίζεται όπως τις συμφέρει υποτάσσοντάς το στις ανάγκες των στίχων της, και εισάγοντας ένα νέο σχήμα ποιητικής γραφής.

Παρ’ ότι η Αγγελική ταξιδεύει στα τέσσερα σημεία, και κολυμπάει σε γνωστά ποτάμια, ωστόσο τίποτε απ’ αυτά δεν ανήκει πλήρως στην πραγματικότητα. Είναι όλα συμβολικά, και όλα σουρεαλιστικά, με την έννοια της σύλληψης και όχι των αυστηρών γνωρισμάτων των δύο ρευμάτων. Μ’ άλλα λόγια θα έλεγα ότι οι εικόνες είναι συμβολικά σουρεαλιστικές, και σουρεαλιστικά συμβολικές ταυτοχρόνως (Το ρούχο πάνω από μένα/ Το ρούχο κάτω από μένα/ Στο ενδιάμεσο να προσπαθώ σαν διαιτητής να τα χωρίσω, σ. 20).

Οι αρετές της συλλογής, ή μάλλον της ποιητικής φωνής της Αγγελικής, είναι πολλές, αλλά σύνθετες. Οπότε προσοχή! Η συλλογή αυτή δεν τίθεται για κατανάλωση με ένα πρωινό καφέ!

Βιογραφικά στοιχεία για την ποιήτρια εδώ.
Πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστλόγιο παραΘέματα λόγου.

Thursday 6 May 2010

Κρίση Λόγου

Δημοσιεύθηκε αρχικά στο ιστολόγιο παραΘέματα λόγου

Ζώντας ο αλλοδαπός για τέσσερα περίπου χρόνια στην Ελλάδα, θεωρώ ότι με αγγίζουν τρόπον τινα αυτά, που βιώνει η χώρα - και όλος ο κόσμος άλλωστε. Ωστόσο, δεν προφασίζομαι ότι βλέπω τα πράγματα με ελληνική ματιά, αλλά ως έξωθεν παρατηρητής, ο οποίος εμπνέεται από τον ελληνικό πολιτισμό.

Η Ελλάδα παραμένει γνήσια ανατολίτικη χώρα στα όρια της Ευρώπης και της υποτιθέμενης «ένωσής» της. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα παραμένει μια χώρα, όπου η ανώτερη θεμελιακή κοινωνική αξία είναι ο Άνθρωπος και όχι ο νόμος ή η πολιτεία. Αυτό είναι ένα στοιχείο, που χαρακτηρίζει τον ελληνικό πολιτισμό άλλωστε, από αρχαιοτάτων χρόνων, πριν ακόμα το συνειδητοποιήσει η Δύση με την νεωτερικότητα. Ταυτόχρονα όμως η θεμελίωση της κοινωνίας πάνω στην αξία του Ανθρώπου συνεπάγεται ότι ο νόμος έρχεται δεύτερος, και ότι η εγγύηση για την συγκρότηση τέτοιας κοινωνίας είναι ο Λόγος ως λογική και διάλογος / επικοινωνία. Γι’ αυτό, εκεί που τοποθετείται ο νόμος ως εγγυητής της συγκρότησης μιας κοινωνίας και όχι ο Λόγος ανακαλύπτονται πάντοτε προβληματικά κενά κυρίως σε επίπεδο ηθικής.

Τι συμβαίνει όμως, όταν ηγείται τέτοιας κοινωνίας ένας πολιτικός; Η ολοφάνερη απάντηση είναι Κρίση, και μάλιστα σε όλα τα αλληλοσυνδεόμενα επίπεδα. Μια κρίση, που φτάνει στα όρια της θανατηφόρας σύγκρουσης δυο τυφλών βιαιοτήτων: της βιαιότητας του χρήματος και της βιαιότητας της εξέγερσης. Τα τέσσερα θύματα που έπεσαν χτες βρέθηκαν -δυστυχώς- σε έναν από τους χώρους, όπου συγκρούονται πάντα οι δυο αυτές βιαιότητες…

Η Ελλάδα καλείται για άλλη μια φορά να πρωτοστατεί στην αντιμετώπιση της Κρίσης. Πρώτα όμως πρέπει να προσδιοριστεί αυτή η κρίση. Για τους περισσότερους είναι κρίση οικονομική, για μένα είναι κρίση Λόγου. Γιατί το θέμα δεν είναι αν έχει ή δεν έχει χρήματα ο άνθρωπος, η κοινωνία, η πολιτεία. Είναι πώς ζει, είτε έχει λίγα χρήματα, πολλά ή καθόλου. Οι Έλληνες, που ήταν χτες στους δρόμους, βλέπουν την κρίση ως οικονομική, αλλά και ως κρίση εθνικής ταυτότητας, και εθνικής ελευθερίας. Γι’ αυτό τον λόγο οι διαδηλωτές εκτόξευσαν τα συνθήματά τους κατά της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ., που είναι δυο εκφάνσεις ενός πρώτου κακού και όχι οι αιτίες του κακού...

Οι Έλληνες για άλλη μια φορά κληρώθηκαν να πρωτοστατούν στο σπάσιμο του φαύλου κύκλου της Κρίσης. Πιστεύω ότι είναι οι καταλληλότεροι για κάτι τέτοιο, δεδομένου του πολιτισμού τους, που σέβεται την θεμελιακή κοινωνική αξία του ανθρώπου. Μια αντίσταση των Ελλήνων στον επιβαλλόμενο σύγχρονο τρόπο ζωής θα παρασύρει και άλλους λαούς, αν συνεχιστεί και κλιμακωθεί μακριά και ανεξάρτητα από τα πολιτικά σχέδια όλων των κομμάτων. Μια αντίσταση, δηλαδή, κατά της κρίσης Λόγου, που αποπροσανατολίζει τον κόσμο από τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων του καθώς και από τους πραγματικούς υπεύθυνους για τα προβλήματα.

πίνακας: Βικτώρια Κουσίδου, Στεφάνι Ελιάς 2

Wednesday 5 May 2010

6.6.66 للأب بانايوتيس كابوديسترياس


66.6.6

كلّها في عينيّ عظيمة
المغسلة
والكومودينات
ووَثَبات الدالية
ومِقرَعة الأشياء

الأب بائع جوّال_ تَرى_1
والأمّ خيّاطة
الأيّام زبائن تهدّم الزمن
تُفني الأسماءَ
المكسورة المتبخّرة
تسلّمني يداً بيد إلى الأستاذ.

-حين الدرس
أضجر
كذلك
إلّي
وميميس
وآنّا-1

عند الشَفَق عند العِشاء
ائتمنتُ الجارة
على مسرّاتٍ وعقود
على قميص لمّاع
على كلّ عبير زهر في المزهريّات الصغيرة
وطَلِباتي كلَّها حقّقتها.1


تعرفيني الآن جيّداً
تعرفيني من كلّ وجه

الأب بائع جوّال_ تَرى_1
والأمّ خيّاطة.1




6.6.66

Όλα μού δείχνονται παμμέγιστα
το λαβομάνο
τα κομοδίνα
της κληματαριάς οι ορμές
το ρόπτρο των πραγμάτων

ο πατέρας πλανόδιος βλέπεις
υφάντρα η μάνα
πελάτισσες ημέρες κατεδαφίζουν τον καιρό
σαρώνουν τα σπασμένα
ξεθυμασμένα ονόματα
με παραδίνουν χέρι-χέρι του δασκάλου.

-Όταν
Έχω
Διάβασμα
Βαριέμαι
η Έλλη
ο Μίμης
η Άννα το ίδιο-

Στην πρώτη δεύτερη φυλακή της νυκτός
εμπιστεύτηκα τη Γειτόνισσα
χαρές και περιδέραια
πουκάμισο απαστράπτον
κάθε οσμής λουλουδικό στα βαζάκια
και τα χατίρια μου όλα.


Τώρα με ξέρεις καλά
κι απ’ την ανάποδη καλύτερα

ο Πατέρας πλανόδιος βλέπεις
υφάντρα η Μάνα.

[Από την ποιητική συλλογή: Παναγιώτη Καποδίστρια, Της αγάπης μέγας χορηγός, 2003, σ. 51 εξ. Βραβείο Ματράγκα της Ακαδημίας Αθηνών 2004]