Sunday 21 November 2010

Ανατροπή إنقلاب

فليكـن الإنسان مريضا

وليـراقـص المـوت

مَن قال إن العافية

حـقيـقـة

وعـوائـد الطـبـيعـة

قـيـاس؟

فـلـتـنـقلـب

كـلّـها

الآن!


Ας είναι άρρωστος ο άνθρωπος

Και με τον θάνατο να στήσει χορό

Ποιος είπε την υγεία

Αλήθεια

Της φύσης οι συνήθειες

Κανόνας;

Όλα

τώρα

ας ανατραπούν!

21-11-10

Tuesday 9 November 2010

Χάρτινο το φεγγαράκι وَرَقٌ ذا القمرُ الصغير

Θα φέρει η θάλασσα πουλιά
κι άστρα χρυσά τ' αγέρι
να σου χαϊδεύουν τα μαλλιά
να σου φιλούν το χέρι.

Χάρτινο το φεγγαράκι

ψεύτικη ακρογιαλιά

αν με πίστευες λιγάκι
θα 'σαν όλα αληθινά.

Δίχως τη δική σου αγάπη
δύσκολα περνά ο καιρός.
Δίχως τη δική σου αγάπη
είναι ο κόσμος πιο μικρός.

Χάρτινο το φεγγαράκι

ψεύτικη ακρογιαλιά

αν με πίστευες λιγάκι
θα 'σαν όλα αληθινά.

سيأتي بالطيورِ البحر

والهواءُ بالنجماتِ الذهبيّة

حتّى تُداعبَ شَعرَك

ويدَك لتقبّلها.


وَرَقٌ ذا القمرُ الصغير

وهذا الشاطئُ وَهْم

لو صدّقتني قليلاً

لكانت كلّها حقيقة.


يَجري بغير حبّك

الوقتُ بطيئاً

يَصيرُ بغير حبّك

هذا العالم أصغر.


وَرَقٌ ذا القمرُ الصغير

وهذا الشاطئُ وَهْم

لو صدّقتني قليلاً

لكانت كلّها حقيقة.

شعر: نيكوس غاتسوس. تلحين: مانوس خاتزيذاكيس.

Saturday 28 August 2010

Αβραάμ και Οδυσσέας: δυο πορείες ζωής

Διαβάζω_ λέμε τώρα_ αυτές τις μέρες για να ξαναδώσω το μάθημα Αρχαϊκό Έπος: Όμηρος, και μελετώντας την Οδύσσεια σκέφτηκα κάποιες ιδέες σχετικά με την βιβλική μυθολογία συγκεκριμμένα τον Αβραάμ. Πριν παραθέσω συνοπτικά τους πρώτους προβληματισμούς μου, πρέπει να πω ότι προσωπικά, και ως τώρα, δεν έχω πειστεί ότι η Παλαιά Διαθήκη μέχρι τα χρόνια της βασιλείας τουλάχιστον αναφέρεται εξ ολοκλήρου σε ιστορικά γεγονότα. Ίσως μετά να αλλάξω γνώμη.
Ο Cyrus Gordon μελέτησε τις σχέσεις Παλαιάς Διαθήκης και Ομήρου. Οι απόψεις του είναι συγκλονιστικές κατά την γνώμη μου. Από αυτόν παίρνω λοιπόν την ιδέα να συγκρίνω τους δυο κόσμους της Παλαιάς Διαθήκης και του Ομήρου, περιορίζοντας τους πρώτους προβληματισμούς σε δυο προσωπικότητες που άφησαν το στίγμα τους πέραν των κειμένων που τους αναφέρουν και πέραν των λαών που τους θαύμαζαν στην αρχή. Ο Αβραάμ και ο Οδυσσέας δεν ανήκουν μόνο στους Έλληνες και στους Εβραίους (ως φυλή ακόμα) αλλά στον παγκόσμιο πια πολιτισμό. Αλλά πιο πολύ η πορεία ζωής του καθένα τους μπορεί να αποτελέσει και προσωπική πορεία στον κάθε άνθρωπο.
Ο Αβραάμ ξεκίνησε από την πόλη Ουρ της Χαλδαίας και πήγε με τον πατέρα του στο Χαρράν. Εκεί παρεμβαίνει ένα όν στην αφήγηση. Θα λέγεται Θεός. Αυτός λοιπόν ο Θεός του ζητά να εγκαταλείπει το Χαρράν και να πάει στη χώρα Χαναάν. Του υπόσχεται μετά ότι θα δώσει τη γη Χαναάν σ' αυτόν και στους απογόνους του. Ο Αβραάμ λοιπόν φεύγει από την πατρική του γη, κατασκηνώνει σε μια δεύτερη, που τελικά αφήνει για να καταλήξει σε μια τρίτη. Εκεί θα πεθάνει. Στην πατρική γη δεν γυρνά ποτέ.(Γένεσις κεφ: 12, 17, 23, 25).
Ο Οδυσσέας έφυγε από την Ιθάκη για να πολεμήσει με τους υπόλοιπους Έλληνες στην Τροία. Και στο τέλος του πολέμου, γυρνά από εκεί που ξεκίνησε. Κατά σύμπτωση στο έπος συναντάμε επίσης μια θεϊκή μορφή να παρέμβει στην ζωή του Οδυσσέα. Πρόκειται για την Θεά Αθηνά. Μόνο που εδώ οι παρεμβάσεις της σκοπό έχουν να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να φτάσει στον τόπο του. Η Αθηνά δεν αλλάζει τα σχέδια του Οδυσσέα, αλλά τον προστατεύει από τα εμπόδια που μπορεί να θέτουν το σχέδιο της επιστροφής του σε άλλη γραμμή.
Το θέμα μου λοιπόν κοιτάζοντας _και γράφοντας_ στα γρήγορα την μακροδιηγήση των δυο κειμένων, είναι να αποδείξω ότι υπάρχουν δυο μεγάλες πολιτισμικές διαφορές_ παρά τα πολλά κοινά_ μεταξύ του βιβλικού κόσμου και του αρχαίου ελληνικού. Οι διαφορετικές πορείες των δυο πρωταγωνιστών δεν μοιάζουν μεταξύ του η μια είναι ευθύγραμμη και η άλλη κυκλική. Η μια μένει ανοικτή για πάντα, για το αβέβαιο και η άλλη κλείνει_ μετά από πολλές αβεβαιότητες_ σε ένα ασφαλές τέλος.
Εννοείται ότι η ευθύγραμμή πορεία του Αβραάμ δέχτηκε διάφορες εξελίξεις και προσθέσεις σε αντίθεση με εκείνη του Οδυσσέα. Ο Αβραάμ χάραξε μια πορεία από την οποία απομακρύνθηκαν οι απόγονοί του. Μετά από πολλές ταλαιπωρίες αυτοί την ξαναβρήκαν την γη του πατριάρχη τους, και την μετέτρεψαν σε μια Ιθάκη. Ήρθε όμως άλλος απόγονος του Αβραάμ και είπε πάλι αφήστε πατέρα και μάνα και ακολουθήστε με. Η γή της επαγγελίας έγινε πάλι ένας δρόμος ανοιχτός στα έσχατα. Και αυτός ο Θεός απόγονος του Αβραάμ λέει η γη της επαγγελίας είναι η βασιλεία των ουρανών, η οποία εντέλει βρίσκεται μέσα μας..
Ίσως επανέλθω να διατυπώσω καλύτερα αυτές τις πρώτες σκόρπιες σκέψεις.


Οι πίνακες της ΑΡΙΣΤΕΑΣ ΡΕΛΛΟΥ

Tuesday 10 August 2010

معرض بانوراما قطّينة السياحيّ الثاني


حبّ الصديق معتصم تقلا لبلدته قطّينة لم يعد خافياً وتفانيه في خدمتها لا يستطيع التنكّر له أيّ حاسد. فللسنة الثانية على التوالي ينظّم معرضاً يعرض فيه غنى قطّينة التاريخيّ والحضاريّ. ويساهم بنشر ما تعب في تجميعه وتوثيقه من تراث ومعالم يضعها على مرأى أهل البلدة من الناشئة وزوّارها الكثر. الأمر الذي لفتني في معرض بانوراما قطّينة السياحيّ الثاني هو تكريم بعض الشخصيّات المجلّيّة في مجالات العلم والفنّ من أبناء قطّينة، وخصوصاً فئة الطلاب، وهذا إن دلّ على شيء فعلى حرص الراعين والمنظّمين على الاهتمام بكلّ فئات المجتمع المحلّيّ. أتمنّى لمعتصم التوفيق في معرضه هذا ودوام النشاط.
1


في ما يلي لمحة موجزة عن المعرض كما صدر عن المنظّمين:


الغاية من إقامة المعرض:

تنشيط الجانب السياحي في محافظة حمص، وفي منطقة قطّينة خاصّة ،هذه المنطقة التي أصبحت مقصداً لكلِّ الزائرين و السياح. بسبب وجود أجمل بحيرات سورية فيها، و توفر المطاعم و المتنزهات السياحيّة قرب شوا طيها.

كذلك، إظهار التراث الشعبي لها، والّذي يعكس تراث مدينة حمص كاملةً، خاصّةً وأنّها حافظَت عليهِ على مرِّ العصور، كونها كانت مهداً له وشهدت أهمّ الحضارات القديمة، على عاصيها كالحثيّة والفرعونيّة.


مُحتوى المعرض:

يتكوّن المعرض مما يلي:

1- عرض فيديو_ مشاهد مصوّرة منذ أكثر من 28 سنة، تنقل جانباً من جوانب الحياة اليومية لتلك الفترة_ يُحقّق ذلك بواسطة جهاز إسقاط، والمدّة 20دقيقة.

2- عرض بانورامي صور، في الحديقة الطبيعيّة، قياس 50× 70، موزّعة وفق تصميمٍ معيّن. عدد اللوحات 60.

3- عرض مجموعة أعمال تصويرية، من فن التصوير الضوئي، بقياس 30× 40. عدد اللوحات 80.

4- عرض مجموعة من الألبسة التراثية الشعبية، والأدوات التراثية.

5- عرض مجموعة من المنحوتات الخشبية.

المادة المعروضة:

صور تراثيّة، للبحيرة، لبعض الأبنية القديمة المتبقّية، بعض الأعمال التراثيّة، اللّباس والزّي الشعبي. صور من فن التصوير الضوئي، ومجموعة من المنحوتات، لمجموعة من الفنانين المشاركين في المعرض.

مخطط الافتتاح:

1_ يبدأ الافتتاح بكلمة افتتاحية، تضمّن الترحيب بكل الفعاليّات المشاركة، وشرح سبب إقامة مثل هذا المعرض ، ودوره في تشيط الجانب السياحي في المنطقة ككل، وحتىّ على صعيد المحافظة. مدّة الكلمة 4 دقائق.

2_ كلمة عن أهميّة التراث الشعبي في صناعة السياحة، مدنها 6دقائق.

3_ عرض فيديو عن الحياة الريفية، في منطقة قطينة، مدّته 20 دقيقة.

4_ تكريم بعض الشخصيات لدورِهم في رفع سوية المجتمع العربي السوري_ توزيع شهادات تقدير، موقعة من المحافظة وإدارة غرفة السياحة للمنطقة الوسطى وإدارة المعرض_، مثل:

1- المتفوقون في الشهادتين الإعدادية والثانوية للعام الدراسي 2010.

2- أقدم معلم ومعلمة، من أبناء قطينة.

3- أكبر معمر في قطينة، والذي تجاوز عامه الرابعة بعد المئة.

4- مجموعة من فناني التصوير الضوئي، الرسم والنحت.

5- الدكتور سامي الطرشة_ الأستاذ في جامعة البعث_ كشخصية علمية وحزبية لامعة من أبناء المنطقة، ولدوره الريادي تجاه قريته.

6- أمير الشعراء حسن البعيتي.

مكان المعرض:

حمص_ قطّينة_ صالة ومنتزه ضوء القمر السّياحي.

الزّمان:

الاثنين/9/ 8/ 2010. الساعة السابعة مساءً, وحتى /11/ 8/ 2010.

سبب اختيار المكان:

وجود الحديقة إلى جانب الصالة المغلقة، وجمالها المستفاد منهُ في طريقةِ عرضِ اللوحاتِ التراثيّة. وهذا ما يعطي المعرض فرادتَهُ في طريقة العرض، ويميّزه عن غيره من المعارض السابقة التي أقيمت في سوريا. حيث يكون أوّل معرض يقام بهذا الأسلوب في سوريا.


Sunday 20 June 2010

Ως γέλοιον ώ θεοί: Η θέση της ειρήνης στην θεματολογία των Αχαρνών

Διαβάζοντας για την εξεταστική στο μάθημα του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος: Αριστοφάνη, αντίκρισα διαφορετικές απόψεις περί ειρήνης του Αριστοφάνη στην κωμωδία Αχαρνείς. Σχεδόν πάντα οι απόψεις διίστανται, στο χώρο της φιλολογίας. Το ζήτημα είναι περίπλοκο και δεν μπορώ με ένα σύντομο κείμενο βασισμένο στην μισητή για μένα ενδοκειμενική και μόνο ανάλυση να εκφράσω ολοκληρωμένη άποψη, εκμεταλλεύομαι όμως την προσωπική χροιά του ιστολόγειν για να εκθέσω πιο πολύ τους προβληματισμούς μου που με οδήγησαν να μην ικανοποιηθώ με καμία από τις προτεινόμενες στα ανά χείρας_ μου_ εγχειρίδια (Χρηστίδη, Lesky. Newiger και Gomme στο Θάλεια εκδ. ΣΜΙΛΗ), και να προτείνω μια άλλη ανάγνωση, εμπνευσμένη από κάποιες πλευρές των προηγούμενων προσεγγίσεων.

Ο Αριστοφάνης είναι φιλειρηνικός. Έτσι απλά και χωρίς προϋποθέσεις; Γιατί; Διότι οι «πρωταγωνιστές» του είναι και αυτοί στα τρια έργα που «διαπραγματεύονται» την ειρήνη, είναι και αυτοί φιλειρηνικοί. Η ερώτηση που τίθεται εδώ είναι αν ο Αριστοφάνης ταυτίζεται με τους πρωταγωνιστές του ή όχι; Στους Αχαρνείς, όπου περιορίζομαι, ο Δικαιόπολις μιλά εξ ονόματος του Αριστοφάνη; Επίσης είναι ο Δικαιόπολις ένας σοβαρός τύπος σαν τον Αριστοφάνη ή ένας πονηρός που μεταμφιέζεται την ταλαιπωρία και ξεγελά τους πάντες για να κάνει το θέλημά του στο τέλος; Επειδή δεν ξέρουμε από κάποια έγκυρη βιογραφία τις απόψεις του Αριστοφάνη, ανατρέχω λοιπόν στην παράβαση στους Αχαρνείς για να δω αν υπάρχει κάποια τοποθέτηση του ποιητή και δραματουργού_ όπως επισημαίνει ο Gromme σ. 128_ και αν αυτή είναι διαφορετική από εκείνη του Δικαιόπολη στο υπόλοιπο έργο. Μια που ανέφερα όμως την λέξη δραματουργός, οφείλω να τονίσω ότι έχει διαφορετική προοπτική η δραματουργία από την ποίηση.

Εννοώ ότι ο ποιητής τοποθετείται τρόπον τινα μονολογώντας και ας έχει το ποίημά του 50 φωνές. Ενώ ο δραματουργός φτιάχνει μια πλοκή με θέσεις και αντιθέσεις όπου μπορεί να αποστασιοποιηθεί τελείως, λίγο ή και καθόλου, και να μιλήσει δια στόματος πολλών και όχι αναγκαστικά ενός χαρακτήρα. Ο Αριστοφάνης ανήκει στην δεύτερη κατηγορία μόνο που στην εποχή του η ποίηση ήταν δραματική και όχι όπως την καταλαβαίνουμε σήμερα. Επιστρέφω λοιπόν στην παράβαση, όπου στους στίχους 647- 655 βλέπουμε ότι ο Βασιλιάς των Περσών ρωτάει την σπαρτιατική πρεσβεία με ποιους είναι ο Αριστοφάνης_ μέσω των ελεγκτικών λόγων (στ. 649)_ και ποιους συμβουλεύει (στ. 651). Άρα ο Αριστοφάνης ο ίδιος έχει πάρει κάποια θέση, και παρακάτω φαίνεται ξεκάθαρα ότι είναι υπέρ των Αθηναίων, και τους προτρέπει να μην δεχτούν την ειρήνη των Σπαρτιατών παραχωρώντας τους και την Αίγινα (στ. 652-655). Το ύφος μιας παράβασης είναι σοβαρό και καθόλου κωμικό, άρα η τοποθέτηση του Αριστοφάνη δεν είναι σε καμία περίπτωση μια «παράσταση» ενός θεατρίνου αλλά ένας γνήσιος λόγος του πραγματικού Αριστοφάνη. Προς το παρόν μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο Αριστοφάνης δεν είναι φιλειρηνικός σε στυλ χίπη όπως είναι το Β’ ημιχόριο (στ. 988- 999) που επιθυμεί να κάνει έρωτα και όχι πόλεμο.

Επίσης σημαντικό για την ανίχνευση της άποψης του Αριστοφάνη για την ειρήνη να ρίξουμε ματιά στην επιρρηματική συζυγία κυρίως στους στίχους 676- 718. Εκεί όλοι οι χαρακτηρισμοί που περιγράφουν τους γέροντες_ εν προκειμένω και τους Αχαρνείς_ δηλώνουν σεβασμό στις νίκες τους στον πόλεμο (στ. 697- 699). Μην ξεχάσουμε ότι το παράπονο των γερόντων παρατίθεται σε ένα μονόλογο σε μια πράξη υπεράσπισης του δίκιου τους από τον Αριστοφάνη. Αυτό το πράγμα με οδηγεί να συμπεράνω ότι κατ’ ουσίαν ο Αριστοφάνης δεν είναι γενικώς ενάντια στους Αχαρνείς, ούτε επίσης ενάντια στον πόλεμο γενικώς. Αλλά σέβεται τους αγώνες των γερόντων κατά τους πολέμους και υπερασπίζεται το αίτημά τους για καλύτερη μεταχείρηση στα δικαστήρια ως φόρο σεβασμού σ’ εκείνους τους αγώνες.

Ο Δικαιόπολις εκθέτει σε όλο το μήκος της κωμωδίας την άποψή του με λόγο και πράξη. Θα ανατρέξουμε λοιπόν τα κύρια σημεία που φανερώνεται αυτή η άποψη για να την συγκρίνουμε με εκείνη του Αριστοφάνη. Ο Δικαιόπολις στην αρχή του έργου εκφράζει έντονα την απογοήτευσή του από την εκκλησία του Δήμου η οποία δεν μεριμνάει καθόλου για την ειρήνη (στ. 27). Αυτή η απογοήτευση όμως δεν είναι για την χαμένη ειρήνη ως ιδεώδες αλλά περιορίζεται στην τύχη της πόλης- πολιτείας, στο συμφέρον δηλαδή της πόλης- πολιτείας που κερδίζει περισσότερα με την ειρήνη. Όμως πριν συνεχίσουμε με τον Δικαιόπολη πρέπει εδώ να θυμηθούμε τα λόγια του Αριστοφάνη στην παράβαση από τα οποία καταλαβαίνει κανείς ότι η Αθήνα ήταν σε πλεονεκτική θέση στον πόλεμο ώστε να ζητήσει η Σπάρτη ειρήνη (στ. 651- 652). Αυτή η λεπτομέρεια αλλάζει την προοπτική από την οποία πρέπει κανείς να δει τον Δικαιόπολη και τον πόθο του για την ειρήνη. Ο Δικαιόπολις αδιαφορεί για την νικηφόρα έκβαση του πολέμου για την Αθήνα μέσω της οποίας μπορεί να καλυτερέψει την θέση της μεταξύ των λοιπών ελληνικών πόλεων. Κοιτάζει πώς να επιστρέψει στο χωριό του και στην καθημερινότητά του. Ίσως κανείς να μην μπορεί να το προσέξει αυτό από την αρχή του έργου κυρίως επειδή εμείς διαβάζουμε το έργο έξω από την ψυχολογική κατάσταση που επιβάλλει ο πόλεμος στους Αθηναίους ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα που τους φέρνει. Όμως η πρόοδος του έργου μας προβληματίζει όλο και πιο πολύ. Στην εξέλιξη της κωμωδίας ο στ. 529 είναι κομβικός. Ο Δικαιόπολοις αναφέρεται στον πελοποννησιακό πόλεμο ως πανελλαδική συμφορά, πράγμα που βάζει υποψίες για την φιλενωτική στάση του Αριστοφάνη. Αυτή η στάση αν δεν αντικαθιστά τον άξονα «ειρήνη» τουλάχιστον τον τοποθετεί στην υπηρεσία ενός σημαντικότερου σκοπού, εκείνου της ένωσης όλων των Ελλήνων. Τα ακόλουθα επεισόδια δεν προσθέτουν κάτι για το θέμα μας μέχρι να φτάσουμε στο επεισόδιο εκείνο όπου η κουμπάρα μεταφέρει το αίτημα της νύφης «όπως αν οικουρή το πέος του νυμφίου» (στ. 1060). Θαρρώ πως αυτό το επεισόδιο δηλώνει την κατάντια της ειρήνης, τον χλευασμό της. Χώρια το ότι η συμπεριφορά του Δικαιόπολη απέναντι στον γαμπρό της ίδιας νύφης, όπως και στον γεωργό, επίσης εκφράζει ούτε λίγο ούτε πολύ την διακωμώδηση της ειρήνης και την αντίληψη που έχει γι’ αυτήν και ο Δικαιόπολις και αυτοί που τον πλησίασαν. Είναι αξιοπρόσεκτη η συμπεριφορά του Δικαιόπολη ο οποίος τελικά έδειξε ότι δεν νοιάζεται για κανένα ούτε ονειρευόταν μιαν ειρήνη επ’ αορίστου, αλλά ήθελε μια βολική μια εξυπηρετική γι’ αυτόν κατάσταση. Όλοι οι υπόλοιποι βολεύτηκαν μέσω του πολέμου (στ. 595- 606) και μένει στον Δικαιόπολη εφ’ όσον δεν έχει τύχη να τακτοποιηθεί και αυτός μέσω του πολέμου καθώς μόνο κάποιοι σαν τον Λάμαχο, και τον γιο της Κοισύρας ευνοούνται (στ. 614), του μένει λοιπόν να συνάψει προσωπική ειρήνη, αδιαφορόντας για την τύχη του συνόλου.

Ο Αριστοφάνης κατ’ εμέ δεν διστάζει να διακωμωδήσει και την ειρήνη και τον πόλεμο, γιατί και η πρώτη και ο δεύτερος γίνονται με προσωπικό κριτήριο, με γνώμονα την ιδιοτέλεια, κάνοντας με τέλειο τρόπο την δουλειά του ως δημιουργός κωμωδιογράφος. Ο Αριστοφάνης αν προσθέσουμε όλα τα στοιχεία που αναφέραμε σε μια σύνθεση, φαίνεται να είναι υπέρ της απομάκρυνσης του πολέμου από όλους τους Έλληνες, και χωρίς να ταυτιστεί με τις απόψεις και πράξεις του Δικαιόπολη αναφέρει ότι αυτός θα πείσει τον κόσμο να επιδιώξει την ειρήνη (στ. 626) η οποία είναι προτιμότερη του πολέμου και η επένδυση στην ειρήνη είναι πιο συμφέρουσα (στ. 971- 999). Άρα ο Αριστοφάνης είναι γενικώς υπέρ της ειρήνης αλλά μιας δίκαιας ειρήνης που να μην την πληρώνουν κάποιοι άδικα, όπως ο ίδιος αν πάρουν οι Σπαρτιάτες την Αίγινα (στ. 652- 655). Σ’ αυτό το πλαίσιο αποκτά μεγάλη σημασία η επιλογή των Αχαρνών, οι οποίοι πολέμησαν τους Πέρσες και νίκησαν μην υποταγόμενοι μέσω κάποιας «ειρήνης», και οι οποίοι επίσης πολέμισαν για το δίκαιο τους και όχι για κάποια άλλα συμφέροντα όπως και σ’ αυτό το έργο (στ. 607- 619). Έτσι γίνονται οι Αχαρνείς οι ηθικοί νικητές στο έργο, ή με άλλα λόγια «νικητές σκιάς» με βάση των οποίων αναμετριέται ο πολεμοχαρής Λάμαχος και ο φιλειρηνικός Δικαιόπολις την άποψη του οποίου παραδέχονται χωρίς να εμποδίσουν τον Λάμαχο από το να συνεχίσει τον πόλεμο.

Monday 24 May 2010

Αγγελική Σιγούρου: χορεύοντας με τα γράμματα

Από τις ωραιότερες στιγμές είναι να πάει κάποιος να δει το ταχυδρομείο και να βρει αντί για λογαριασμούς ΔΕΗ, ΟΤΕ, κλπ, ένα βιβλίο. Πόσο δε μάλλον όταν είναι και ποιητική συλλογή μιας αγαπητής ποιήτριας. Μ’ αυτή την χαρά παρέλαβα την νέα συλλογή της Αγγελικής Σιγούρου με τίτλο Χιόνι-Χιόνι (Νεφέλη 2010). Η συλλογή είναι δεύτερη στη συγγραφική δημιουργία της Αγγελικής μετά από την συλλογή Αράς (εκδ. Ηλέκτρα 2008). Αλλά προηγείται από πολλές δημοσιευμένες μεταφράσεις ποιητικών και πεζών έργων από τα αραβικά και τα γαλλικά.

Η συλλογή αποτελείται από 8 ενότητες, που αν και ανεξάρτητες μεταξύ τους συνδέονται με ένα εσωτερικό νήμα, και άλλα κοινά χαρακτηριστικά: υφολογικά και σημειολογικά. Μέσα σ’ αυτές τις ενότητες χορεύει η Αγγελική παθιάρικα έως.. ακινησίας, ταξιδεύοντας σε αντιθέσεις (Κίνηση-ύπνος, Κίνηση-θάνατος) και σμίγοντας τα έτερα σε Ένα (Νορριάς, ΕιρηνΑτλαντικός).

Σε όλη την συλλογή εκτυλίσσεται ένα χοροθέατρο, γεμάτο δράση (σπρώχνοντας το πάτωμα με το αριστερό πέλμα/ βουλιάζω ή εκτινάσσομαι δεν έχει σημασία, σ. 9), αποδομιτικούς συμβολισμούς (η διάρρηξη κάθε σημαινόμενου/ η περιφρόνηση κάθε θέλγητρου του σημαίνοντος, σ. 23), υπαρξιακούς στοχασμούς (όταν σου έλεγα ότι κι εγώ είμαι σαν τους άλλους, σ. 19), δημιουργημένες μυθολογίες (ο Κάθαλο και ο Πατάντιν, σ. 46), και «παγκοσμιοσύνη» (δεν είμαι μόνος σώμα γελάστηκες έχω παρέα όλον τον κόσμο, σ. 10, Κι οι θάλασσες ανόητα ονοματίζονται/ […] Αφού όλο το νερό ένα είναι, σ. 79).

Η ποιητική φωνή της Αγγελικής δεν περιορίζεται σ’ ένα ποιητικό σχήμα, αλλά πειραματίζεται πολλά. Μια ματιά στη συλλογή αρκεί για να καταλάβει ο αναγνώστης ότι έχει να συναντήσει μέσα μια πολυφωνική σύνθεση, όπου εναλλάσσονται οι ρόλοι/ φωνές, από μονολόγους σε διαλόγους, και από μελωδικότητα σε πεζή αφήγηση (μου θυμίζει την Αμοργό, και ποιήματα του Άδονι), και από μικρογράμματα ποιήματα σε μεγαλογράμματα, και άλλα σχήματα που δείχνουν την μεγάλη συνθετική ικανότητα της νέας ποιήτριας, και την άρτια κυριαρχία της γλώσσας.

Επίσης θεωρώ αξιοθαύμαστο το σχήμα του πρώτου ποιήματος της ενότητας Νουρμανία. Όπου τα δυο ημιστίχια_ νοηματικά εδώ και όχι μετρικά_ χωρίζονται με ένα ευδιάκριτο κενό. Αυτό το σχήμα διακρίνει την κλασική _κυρίως_ αραβική ποίηση, την οποία γνωρίζει η Αγγελική. Το σχήμα τούτο υιοθέτησε ο Καβάφης (π.χ. Εν Τω Μηνί Αθύρ) αλλά χωρίς περαιτέρω επεξεργασία. Εδώ η Αγγελική όμως το αποδομεί και το μεταχειρίζεται όπως τις συμφέρει υποτάσσοντάς το στις ανάγκες των στίχων της, και εισάγοντας ένα νέο σχήμα ποιητικής γραφής.

Παρ’ ότι η Αγγελική ταξιδεύει στα τέσσερα σημεία, και κολυμπάει σε γνωστά ποτάμια, ωστόσο τίποτε απ’ αυτά δεν ανήκει πλήρως στην πραγματικότητα. Είναι όλα συμβολικά, και όλα σουρεαλιστικά, με την έννοια της σύλληψης και όχι των αυστηρών γνωρισμάτων των δύο ρευμάτων. Μ’ άλλα λόγια θα έλεγα ότι οι εικόνες είναι συμβολικά σουρεαλιστικές, και σουρεαλιστικά συμβολικές ταυτοχρόνως (Το ρούχο πάνω από μένα/ Το ρούχο κάτω από μένα/ Στο ενδιάμεσο να προσπαθώ σαν διαιτητής να τα χωρίσω, σ. 20).

Οι αρετές της συλλογής, ή μάλλον της ποιητικής φωνής της Αγγελικής, είναι πολλές, αλλά σύνθετες. Οπότε προσοχή! Η συλλογή αυτή δεν τίθεται για κατανάλωση με ένα πρωινό καφέ!

Βιογραφικά στοιχεία για την ποιήτρια εδώ.
Πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστλόγιο παραΘέματα λόγου.

Thursday 6 May 2010

Κρίση Λόγου

Δημοσιεύθηκε αρχικά στο ιστολόγιο παραΘέματα λόγου

Ζώντας ο αλλοδαπός για τέσσερα περίπου χρόνια στην Ελλάδα, θεωρώ ότι με αγγίζουν τρόπον τινα αυτά, που βιώνει η χώρα - και όλος ο κόσμος άλλωστε. Ωστόσο, δεν προφασίζομαι ότι βλέπω τα πράγματα με ελληνική ματιά, αλλά ως έξωθεν παρατηρητής, ο οποίος εμπνέεται από τον ελληνικό πολιτισμό.

Η Ελλάδα παραμένει γνήσια ανατολίτικη χώρα στα όρια της Ευρώπης και της υποτιθέμενης «ένωσής» της. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα παραμένει μια χώρα, όπου η ανώτερη θεμελιακή κοινωνική αξία είναι ο Άνθρωπος και όχι ο νόμος ή η πολιτεία. Αυτό είναι ένα στοιχείο, που χαρακτηρίζει τον ελληνικό πολιτισμό άλλωστε, από αρχαιοτάτων χρόνων, πριν ακόμα το συνειδητοποιήσει η Δύση με την νεωτερικότητα. Ταυτόχρονα όμως η θεμελίωση της κοινωνίας πάνω στην αξία του Ανθρώπου συνεπάγεται ότι ο νόμος έρχεται δεύτερος, και ότι η εγγύηση για την συγκρότηση τέτοιας κοινωνίας είναι ο Λόγος ως λογική και διάλογος / επικοινωνία. Γι’ αυτό, εκεί που τοποθετείται ο νόμος ως εγγυητής της συγκρότησης μιας κοινωνίας και όχι ο Λόγος ανακαλύπτονται πάντοτε προβληματικά κενά κυρίως σε επίπεδο ηθικής.

Τι συμβαίνει όμως, όταν ηγείται τέτοιας κοινωνίας ένας πολιτικός; Η ολοφάνερη απάντηση είναι Κρίση, και μάλιστα σε όλα τα αλληλοσυνδεόμενα επίπεδα. Μια κρίση, που φτάνει στα όρια της θανατηφόρας σύγκρουσης δυο τυφλών βιαιοτήτων: της βιαιότητας του χρήματος και της βιαιότητας της εξέγερσης. Τα τέσσερα θύματα που έπεσαν χτες βρέθηκαν -δυστυχώς- σε έναν από τους χώρους, όπου συγκρούονται πάντα οι δυο αυτές βιαιότητες…

Η Ελλάδα καλείται για άλλη μια φορά να πρωτοστατεί στην αντιμετώπιση της Κρίσης. Πρώτα όμως πρέπει να προσδιοριστεί αυτή η κρίση. Για τους περισσότερους είναι κρίση οικονομική, για μένα είναι κρίση Λόγου. Γιατί το θέμα δεν είναι αν έχει ή δεν έχει χρήματα ο άνθρωπος, η κοινωνία, η πολιτεία. Είναι πώς ζει, είτε έχει λίγα χρήματα, πολλά ή καθόλου. Οι Έλληνες, που ήταν χτες στους δρόμους, βλέπουν την κρίση ως οικονομική, αλλά και ως κρίση εθνικής ταυτότητας, και εθνικής ελευθερίας. Γι’ αυτό τον λόγο οι διαδηλωτές εκτόξευσαν τα συνθήματά τους κατά της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ., που είναι δυο εκφάνσεις ενός πρώτου κακού και όχι οι αιτίες του κακού...

Οι Έλληνες για άλλη μια φορά κληρώθηκαν να πρωτοστατούν στο σπάσιμο του φαύλου κύκλου της Κρίσης. Πιστεύω ότι είναι οι καταλληλότεροι για κάτι τέτοιο, δεδομένου του πολιτισμού τους, που σέβεται την θεμελιακή κοινωνική αξία του ανθρώπου. Μια αντίσταση των Ελλήνων στον επιβαλλόμενο σύγχρονο τρόπο ζωής θα παρασύρει και άλλους λαούς, αν συνεχιστεί και κλιμακωθεί μακριά και ανεξάρτητα από τα πολιτικά σχέδια όλων των κομμάτων. Μια αντίσταση, δηλαδή, κατά της κρίσης Λόγου, που αποπροσανατολίζει τον κόσμο από τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων του καθώς και από τους πραγματικούς υπεύθυνους για τα προβλήματα.

πίνακας: Βικτώρια Κουσίδου, Στεφάνι Ελιάς 2

Wednesday 5 May 2010

6.6.66 للأب بانايوتيس كابوديسترياس


66.6.6

كلّها في عينيّ عظيمة
المغسلة
والكومودينات
ووَثَبات الدالية
ومِقرَعة الأشياء

الأب بائع جوّال_ تَرى_1
والأمّ خيّاطة
الأيّام زبائن تهدّم الزمن
تُفني الأسماءَ
المكسورة المتبخّرة
تسلّمني يداً بيد إلى الأستاذ.

-حين الدرس
أضجر
كذلك
إلّي
وميميس
وآنّا-1

عند الشَفَق عند العِشاء
ائتمنتُ الجارة
على مسرّاتٍ وعقود
على قميص لمّاع
على كلّ عبير زهر في المزهريّات الصغيرة
وطَلِباتي كلَّها حقّقتها.1


تعرفيني الآن جيّداً
تعرفيني من كلّ وجه

الأب بائع جوّال_ تَرى_1
والأمّ خيّاطة.1




6.6.66

Όλα μού δείχνονται παμμέγιστα
το λαβομάνο
τα κομοδίνα
της κληματαριάς οι ορμές
το ρόπτρο των πραγμάτων

ο πατέρας πλανόδιος βλέπεις
υφάντρα η μάνα
πελάτισσες ημέρες κατεδαφίζουν τον καιρό
σαρώνουν τα σπασμένα
ξεθυμασμένα ονόματα
με παραδίνουν χέρι-χέρι του δασκάλου.

-Όταν
Έχω
Διάβασμα
Βαριέμαι
η Έλλη
ο Μίμης
η Άννα το ίδιο-

Στην πρώτη δεύτερη φυλακή της νυκτός
εμπιστεύτηκα τη Γειτόνισσα
χαρές και περιδέραια
πουκάμισο απαστράπτον
κάθε οσμής λουλουδικό στα βαζάκια
και τα χατίρια μου όλα.


Τώρα με ξέρεις καλά
κι απ’ την ανάποδη καλύτερα

ο Πατέρας πλανόδιος βλέπεις
υφάντρα η Μάνα.

[Από την ποιητική συλλογή: Παναγιώτη Καποδίστρια, Της αγάπης μέγας χορηγός, 2003, σ. 51 εξ. Βραβείο Ματράγκα της Ακαδημίας Αθηνών 2004]