Monday 30 November 2009

Ο Γάμος ως κοινωνικό γεγονός πανανθρώπινο


πρώτη δημοσίευση: Παραθέματα Λόγου

Σκεπτόμουν τις προάλλες το θέμα του γάμου, το οποίο ομολογώ ότι με απασχολεί λόγω της μεγάλης αξίας του κοινωνικά και θρησκευτικά. Μού ήρθαν στο νου κάποιες πτυχές του, τις οποίες παραθέτω ως κίνητρο προβληματισμού -προσωπικό τουλάχιστον- και όχι ως τελική θέση που εκφράζω αμετάκλητα.

Ο γάμος είναι, απ’ όσα ξέρω, ένα γεγονός διαθρησκειακό, αφού συναντάται σε όλες της θρησκείες κάποια σχετική τελετή. Από τη στιγμή όμως που ο γάμος υπάρχει και στις «κοινωνικές θρησκείες» ήτοι τις πρωτόγονες θρησκείες που πηγάζουν από πρωτόγονα κοινωνικά έθιμα, και εφ’ όσον υπάρχει επίσης στις λαϊκές πολιτείες, τότε αυτό σημαίνει ότι ο γάμος καθ’ αυτό δεν αποτελεί ένα μυστήριο αλλά ένα παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο.

Ως εκ τούτου θεωρώ πιο σωστό να ταυτιστεί με τις κοινωνίες και όχι με τις θρησκείες. Κάθε θρησκεία κληρονομεί τον γάμο από την κοινωνία στην οποία γεννιέται και το καπηλεύεται εκ των υστέρων, όπως κάνει και με άλλους θεσμούς. Τού αποδίδει τις κατάλληλες μεταφυσικές διαστάσεις, για να παγιώσει την καπηλεία, με τρόπο που δεν αφήνει περιθώριο σε κανένα να το απελευθερώσει από το κράτος της θρησκείας.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο γάμος στις χριστιανικές κοινωνίες. Πριν από τον χριστιανισμό και στην διάρκεια της όλης πρώτης χιλιετείας περίπου ο γάμος ήταν πολιτικός. Σταδιακά πέρασε στους κόλπους της Εκκλησίας, η οποία του έδωσε διάφορες ερμηνείες που προβάλλουν το δόγμα της, χωρίς να βασίζονται στην ιστορική και κοινωνική εξέλιξη του θεσμού. (Αυτό δείχνει, ότι οι θεολόγοι δεν ασχολήθηκαν με την έννοια της ιστορίας κι ερμηνεύουν οτιδήποτε συγχρονικά και όχι διαχρονικά.)

Ο γάμος λοιπόν δεν είναι θρησκευτικός θεσμός αλλά ένα θύμα της θρησκευτικής καπηλείας. Ως εκ τούτου, πιο σωστό -κατ’ εμέ τουλάχιστον- είναι να θεωρηθεί μόνον ένας κοινωνικός θεσμός. Αν αντιληφθεί και βιωθεί ως τέτοιος, θα είναι ήδη περισσότερο από μυστήριο. Ο γάμος έχει ως σκοπό να ρυθμίσει -κατά το δυνατόν- τις σχέσεις των δύο φύλων, να τις νομιμοποιεί, να καταχωρίσει τα ζευγάρια ποιός με ποιόν κλπ., με απώτερο στόχο την δόμηση μιας τακτοποιημένης κοινωνίας. Μιας αρμονικής και δεμένης κοινωνίας, η οποία μπορεί να προοδέψει χωρίς να διαλυθεί. Όμως πολλοί παρασίτες προσπαθούν να παρέμβουν και να εκτροχιάσουν τον ομαλό ρου των πραγμάτων και παρασέρνουν τον γάμο μακριά από τον πρώτο στόχο του. Η συνέπεια αυτής της πράξης είναι η διάλυση της κοινωνίας, όπου δεν ωφελούν οι μάταιες διαμαρτυρίες ζερβά και αριστερά.

Από τη στιγμή όμως που ζει ο άνθρωπος ατομιστικά ή δίνει στο γάμο διάφορες μεταφυσικές -άρα μη εδαφικές- ερμηνείες, το αποτέλεσμα πάντα θα είναι η διάλυση του γάμου και της κοινωνίας με την πρώτη δυσκολία. Η λύση, νομίζω, είναι ο γάμος να επιστρέψει στους κόλπους της κοινωνίας και να έχει κοινωνική προοπτική.


Saturday 28 November 2009

Ηλθε για να διαβάσει -- قام يدرس

Ηλθε για να διαβάσει --

Ηλθε για να διαβάσει. Είν' ανοιχτά

δυο, τρία βιβλία· ιστορικοί και ποιηταί.

Μα μόλις διάβασε δέκα λεπτά,

και τα παράτησε. Στον καναπέ

μισοκοιμάται. Ανήκει πλήρως στα βιβλία --

αλλ' είναι είκοσι τριώ ετών, κ' είν' έμορφος πολύ·

και σήμερα το απόγευμα πέρασ' ο έρως

στην ιδεώδη σάρκα του, στα χείλη.

Στη σάρκα του που είναι όλο καλλονή

η θέρμη πέρασεν η ερωτική·

χωρίς αστείαν αιδώ για την μορφή της απολαύσεως.....


Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1924)


قام يدرس--

قام يدرس وأمامه

كتابان، ثلاثة كتبٍ مفتوحة؛ مؤرِّخون وشعراء.

ما درس عشرةَ دقائقَ،

حتّى أقلعَ. وعلى الكنبة

يسبتُ. ينتمي إلى الكتب تماماً--

لكنّه في الثالثة والعشرين، مُفرِط الجمال؛

واليومَ عشيّةً مرَّ العشق

على جسده الفتاّن، على شفتيه.

على جسده الذي كلّه حُسْن

مرَّ لَهَبُ العشق؛

بلا خجل تافه من نوع المتعة.....


قسطنطين كفافيس (1924)

تُرجم في باترا، 20 حزيران 07

Tuesday 10 November 2009

Η εκκλησία του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή كنيسة القدّيس يوحنّا المعمدان

Ο φίλος θεολόγος Μούτασιμ Τάκλα έχει τυπώσει ένα καλαίσθητο μικρό έντυπο που αφηγείται την ιστορία της μεγάλης εκκλησίας του Προδρόμου στο χωριό του Κατίνα. Το κείμενο είναι καρπός της έρευνας του Μούτασιμ, και είναι γραμμένο σε τρεις γλώσσες την αγγλική, την αραβική, και την ελληνική, για να μπορέσουν να το διαβάσουν οι τουρίστες και οι ξένοι προσκυνητές που καταφθάνουν στην περιοχή για να απολαμβάνουν τα πολλά ιστορικά και φυσικά της μνημεία. Δημοσιεύω εδώ το ελληνικό και το αραβικό κείμενο ευχόμενος στον Μούτασιμ καλή συνέχεια στις έρευνές του.

الصديق اللاهوتي معتصم تقلا أصدر كتيّباً جميل الإخراج يروي تاريخ كنيسة المعمدان الكبيرة في ضيعته قطّينة. النصّ هو ثمرة بحثه وقد كُتِب في ثلاث لغات الإنكليزيّة والعربيّة واليونانيّة حتّى يتمكّن من قراءته السيّاح والحجّاج الأجانب الذين يَفِدون إلى المنطقة للتمتّع بمعالمها التاريخيّة والطبيعيّة. أنشر النصّ هنا باللغتين اليونانيّة والعربيّة، متمنّياً لمعتصم دوام النشاط في متابعة أبحاثه.1

Η παλαιά εκκλησία

Η παλαιά εκκλησία του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, στο χωριό Κατίνα ήταν μια μικρή εκκλησία στην οποία κατέβαινε κανείς με σκάλες, εξαιτίας του υπόγειου χαρακτήρα της. Σήμερα όμως δεν υπάρχει. Έχει αντικατασταθεί, στο ίδιο σημείο, με μεγαλύτερη εκκλησία που φέρει το ίδιο όνομα.

Τα παλαιότερα εκκλησιαστικά έγγραφα τοποθετούν την ιστορία της παλαιάς εκκλησίας πίσω στο 15ο αιώνα. Οι πηγές της προφορικής παράδοσης φαίνεται να εμφανίζουν διαφορές σχετικά με αυτήν. Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι η παλαιά γκρεμίστηκε, και άλλες λένε ότι η μεγάλη χτίστηκε πάνω σε αυτήν, με τρόπο που η παλαιά εκκλησία διατηρήθηκε ανέγγιχτη.

Η παλαιά αυτή εκκλησία υπήρξε το καθολικό ενός μοναστηριού, που αποτελείτο από μικρό αριθμό μοναχών, οι οποίοι διέμεναν σε γύρω κελλιά. Ένας εξ αυτών των μοναχών ήταν και ο μετέπειτα μητροπολίτης Εμέσης και Περιχώρων Ιωακείμ Ματούκ, ο οποίος έγινε μητροπολίτης το 1593.

Τα σημαντικότερα κειμήλια, που σώθηκαν από την παλαιά εκκλησία, είναι κάποιες ιερές εικόνες, που μεταφέρθηκαν στην καινούργια, μαζί με εκκλησιαστικά σκεύη. Πάνω στα σκεύη αυτά υπάρχει χαραγμένη η εξής φράση: «Δωρεά στη Μονή αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Κατίνα». Μεταφέρθηκαν επίσης κάποια παλαιά βιβλία.

Η μεγάλη εκκλησία

Η μεγάλη εκκλησία είναι τρίκλιτη θολοσκέπαστη. Χτίστηκε, με μαύρο βασάλτη, το 1909 επί του μητροπολίτη Εμέσης και Περιχώρων κ. Αθανασίου Ατάλλα, και του εφημερίου π. Σολομώντα Λούλου. Από το 1909 παρέμενε με ακάλυπτη την πέτρα, μέχρι το 1926 που ασβεστώθηκε, επί ημερών του μητροπολίτου Επιφανίου Ζάεντ.

Μέχρι το 1927 στην εκκλησία δεν υπήρχαν στασίδια και οι πιστοί προσεύχονταν όρθιοι. Τότε, τοποθετήθηκαν ξύλινα στασίδια στους τοίχους της Εκκλησίας και μπροστά στις κεντρικές τέσσερεις κολόνες, για τους ηλικιωμένους, άνδρες και γυναίκες. Ύστερα τοποθετήθηκαν, σε άγνωστη χρονολογία, επιπλέον καρέκλες ώστε να καθίσουν όλοι οι πιστοί τη στιγμή που επιτρέπεται.

Το 1996 και επί ημερών του μητροπολίτη Αλεξίου Αμπδουλκαρίμ, και του εφημερίου π. Αντωνίου Ουέχμπε, απασβεστώθηκαν οι τοίχοι της Εκκλησίας, και άρχισαν τα έργα συντήρησής της. Όμως, τον πρόλαβε ο θάνατος πριν ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησε. Ήλθε, μετά, να αναλάβει το έργο ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Γεώργιος Αμπού Ζάχαμ, ο οποίος ξεκίνησε στις 24/10/1999, και συνεχίζει μέχρι την σήμερον να επιβλέπει το διάκοσμο της εκκλησίας σύμφωνα με τα εκκλησιαστικά πρότυπα.



كنيسةُ الدّيرِ القديمة

كانت كنيسة النبيّ القدّيس يوحنّا المعمدان في قريةِ قطينة كنيسةً صغيرةً يُنزل إليها بدرجٍ، كونَها أسفل من مستوى الأرض. الآن هذه الكنيسة لم تعد موجودة، فقد بُنيَت عوضاً منها وبمحلِّها كنيسةٌ كبيرة حملت الاسم نفسَه.1

إختلفت مصادرُ التقليدِ المنقولِ (الموروث) حولها، فبعضُها تذكر أنَّ الكنيسةَ القديمةَ تمَّ تهديمها، وبعضُها الآخرُ يقول إنَّه تمَّ بناءُ الكنيسةِ الكبيرةِ فوقها، بحيث تمَّ الحفاظ عليها دون المساسِ بها.1

أقدَمُ الوثائقِ الكنسيّةِ الموجودةِ تُرجِعُ تاريخَ الكنيسةِ القديمةِ إلى القرنِ الخامسِ عَشَر للميلاد.1

كانت كنيسةَ ديرٍ يسكنهُ عددٌ قليلٌ من الرهبان الذين يقطنون في قلالي (غرف) تقع قرب الكنيسة. من بينِ هؤلاءِ الرهبانِ كانَ، المطرانُ يواكيم بنُ معتوق الذي صارَ فيما بعد مطراناً على حِمصَ وتوابعِها للروم الأرثوذكس عامَ 1593م.1

إنّ أهمّ ما تبقّى من الكنيسةِ القديمةِ هو بعضُ الأيقوناتِ المقدّسةِ التي نُقلت ووضِعت في الكنيسةِ الجديدةِ حين تمّ بِناؤها. إضافة إلى بعض الأواني الكنسيّة التي نُقِش عليها "وقْف دير النبيّ يوحنّا المعمدان في قطينة"، وبعض الكتب القديمة.1

الكنيسة الكبيرة (ثريّا الشرق)1

إنّ الكنيسةَ الكبيرة كنيسةٌ منسّقةٌ، ذاتُ ثلاثةِ أروِقةٍ، تمّ عقدُها من الحجرِ البازلتيّ الأسود عامَ 1909 للميلاد، على عهد المطران أثناسيوس عطالله- مطرانُ حمصَ وتوابِعها للروم الارثوذكس- والخوري سليمان لولو كاهن القرية.1

بقيت الكنيسةُ على بنائِها الحجريِّ من عام 1909م إلى عام 1926م حيث تمّ تكليسُها على عهدِ المطرانِ إبيفانيوس زائد- مطرانِ حمصَ وتوابِعها للروم الارثوذكس.1

كانَ الناسُ يُصلّونَ في الكنيسةِ وهم واقفون. وقد دامَ هذا إلى عام 1927م. حيث تمّ وضعُ كراسٍ خشبيّةٍ إلى جدرانِ الكنيسةِ من كلِّ جِهاتِها وأمامِ الأعمِدَةِ الأربعةِ في وسطِ الكنيسةِ، وذلكَ من أجلِ المسنّين نساءً ورجالاً. بعد هذا العامِ وبتاريخٍ غير معروفٍ تمّ وضعُ مقاعدَ إضافيّة ليتمكّن كلّ المصلين من الجلوسِ في الأوقاتِ المسموحة.1

في عامِ 1996م وعلى عهدِ المطرانِ ألكسي عبد الكريم، وكاهنِ القريةِ الأب أنطونيوس وهبي، تمّ إزالةُ التكليسِ عن جدرانِ الكنيسةِ، حيثُ بدأ العملُ على ترميمِها. لكن وافتهُ المنيَّةُ قبل أن يُحقِّق ما قد بدَأه. ثمّ جاءَ بعدُه من أخذَ على عاتِقهِ متابعةَ ما قد ابتُدِئ بهِ، سيادةُ المطرانِ جاورجيوس أبو زخم، الذي بدأ خطوتَهُ في 24/ 10/ 1999م، وما زال حتىّ الآن يشرفُ على إعادةِ إكساء الكنيسةِ وفقَ الأصولِ الكنسيّة.1