Wednesday 4 October 2017

Παρουσίαση της σειράς βιβλίων "Μαθαίνω Αραβικά"

Η μόνιμη ερώτηση που επαναλαμβάνεται στην αρχή κάθε ακαδημαϊκής χρονιάς εκ μέρους των μαθητών μου στα αραβικά και των αναγνωστών του ιστολογίου: «να πάρουμε και αυτό το βιβλίο;» μου έδωσε την αφορμή για το παρόν κείμενο.
Δεν κρύβεται η τάση πολλών μαθητών στην επίπονη προσπάθειά τους να μάθουν αραβικά να πέσουν στην παγίδα του να μαζεύουν διάφορα βιβλία που μπορεί να τους φανούν χρήσιμα. Καμιά φορά οι καθηγητές παίζουν το παιχνίδι της προώθησης και  διαφήμισης- για πολλούς λόγους- κάποιων βιβλίων (δικών τους ή φίλων τους).
Για να μην πελαγώνει κανείς, χρειάζεται να είναι πολύ φειδωλός στην απόκτηση βιβλίων πέραν από το βασικό εγχειρίδιο που του προτείνει ο καθηγητής- ειδικά στα πρώτα επίπεδα.
Ο στόχος μου λοιπόν εδώ είναι να παρουσιάσω διάφορα βιβλία σε μια σειρά κειμένων ώστε οι μαθητές των αραβικών να ξέρουν κάποια πράγματα για το τι κυκλοφορεί και να έχουν μια τεκμηριωμένη παρουσίαση για βιβλία που μπορεί να πέσουν στην αντίληψή τους.
Εγκαινιάζω την σειρά των κειμένων αυτών ανεβάζοντας τον πήχη και προκαλώντας τον εαυτό μου να δω με αντικειμενική ματιά βιβλία για τα οποία κοπίασα και συνέβαλα στην γλωσσική επιμέλειά τους, και με ατελείωτες συζητήσεις και προτάσεις για την βελτίωσή τους. Πρόκειται για την τρίτομη σειρά «Μαθαίνω Αραβικά» της Σουχάντ Νουαϊράτ. Η παρουσίαση αυτή δεν μπορεί να είναι πολύ λεπτομερής εξ αιτίας της φύσης των κειμένων ενός ιστολογίου, αλλά ελπίζω να είναι ένα καλό εφόδιο σκέψεων και προβληματισμών του κάθε αναγνώστη για να σχηματίσει την δική του άποψη μετά.
Γλώσσα του βιβλίου
Ο πρώτος τόμος της σειράς εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2011, και ακολούθησαν οι άλλοι δύο τόμοι. Στην παρουσίαση μου βασίζομαι σε ηλεκτρονική έκδοση που μου δόθηκε από τη συγγραφέα χάρη στην επιμέλεια. Τα τρία αυτά βιβλία είναι γραμμένα στα ελληνικά, με το σκεπτικό ότι θα είναι πιο οικεία στον μαθητή ειδικά σ’ εκείνο που δεν ξέρει αγγλικά ή άλλη γλώσσα.
Ωστόσο τα βιβλία δεν ξεφεύγουν από την ιδέα ότι έστω και λίγα αγγλικά θα τα ξέρουν σίγουρα όλοι οι μαθητές. Η χρησιμότητα των ελληνικών δεν χρειάζεται σχόλια καθώς η απάντηση δίνεται στις φωτογραφίες παρακάτω:

Α’ βιβλίο, σελ. 70



           Γ’ βιβλίο, σελ. 22


Προσωπικά δεν πιστεύω ότι στην Ελλάδα πρέπει να μας απασχολήσει η γλώσσα με την οποία είναι γραμμένο ένα βιβλίο. Τα ελληνικά δεν βοηθούν πουθενά όταν είναι κακογραμμένα, και φυσικά αν ο καθηγητής έτσι και αλλιώς δεν ξέρει συντακτικό και γραμματική (στα αραβικά, ή τα ελληνικά, ή και τα δύο μαζί).
Ακουστικά
Τα τρία βιβλία συνοδεύονται από ακουστικά αρχεία. Το πρώτο περιέχει μόνο την ανάγνωση των κειμένων. Τα άλλα δύο έχουν αυτοτελή ακουστικά κείμενα για περαιτέρω εξάσκηση. Τα ακουστικά του τρίτου είναι σε δική μου φωνή. Και των τριών βιβλίων τα ακουστικά ηχογραφήθηκαν εκτός στούντιο, και από άτομα σαν εμένα που δεν έχουν κάποια σπουδή στη φωνητική ή την ηθοποιία, πράγμα που δεν εξυπηρετεί τους εκπαιδευτικούς στόχους.
Οπτικοακουστικά
Δυστυχώς τα βιβλία δεν εμπεριέχουν οπτικοακουστικά μέσα. Είναι σημαντικά θα αναρωτηθεί κανείς; Φυσικά και είναι, και δεν αντικαθίστανται από γενικό υλικό του youtube, γιατί πρέπει το υλικό αυτό να είναι εντελώς συμβατό με τους διδακτικούς στόχους- αν υπάρχουν- του κάθε μαθήματος.
Κατανομή ύλης
Αν μελετήσει κανείς τους πίνακες περιεχομένων των τριών βιβλίων μάλλον δεν θα καταλάβει κάποια συνέχεια μεταξύ των κεφαλαίων του καθένα τους αλλά ούτε και μεταξύ τους γενικά. Σε σύγκριση με άλλα βιβλία διδασκαλίας ξένων γλωσσών θα δει κανείς για παράδειγμα ότι τα χρώματα και λίγο λεξιλόγιο για τον ρουχισμό αναφέρονται στο τέλος του δεύτερου βιβλίου, και στο τρίτο μέρος τα μέρη του σώματος. Κάποιος που δεν ξέρει την αραβική γλώσσα μπορεί να νομίσει ότι θα πρόκειται για δύσκολο λεξιλόγιο πράγμα ανακριβές.
Δυστυχώς τα βιβλία γράφτηκαν χωρίς να εμπνευστούν από το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Ξένες Γλώσσες, ούτε από κάποια άλλη μεθοδολογική οδηγία. Το τελευταίο φαίνεται από την ασυνέπεια στα κεφάλαια της γραμματικής όπου δεν συνδέεται πάντα το ένα διδακτέο φαινόμενο με το άλλο, και ούτε με τις ασκήσεις που ακολουθούν (π.χ. πίνακες ρημάτων βιβλίο Β’, σελ. 85, 126-127, κλπ.)
Εμπέδωση διδακτικών στόχων
Για την εμπέδωση διδακτικών στόχων, προτείνουν οι ειδικοί να συμπεριλαμβάνονται στα βιβλία γενικά διαφορετικές ασκήσεις, δραστηριότητες, και μαθησιακά καθήκοντα. Τα πρώτα δύο βιβλία βασίζονται μόνο στις ασκήσεις, ενώ στο τρίτο βλέπει κανείς κατευθυνόμενο διάλογο που εμπίπτει στην κατηγορία των δραστηριοτήτων. Τα μαθησιακά καθήκοντα λείπουν γενικά.
Πολιτισμικά ζητήματα
Μαθαίνοντας κανείς μια ξένη γλώσσα ταυτόχρονα εισάγεται σιγά σιγά και στον πολιτισμό της και των ηθών και εθίμων των φυσικών ομιλητών της. Στο πρώτο βιβλίο οι διάλογοι και τα κείμενα δεν έχουν κάποια σαφή αναφορά σε πολιτισμικά στοιχεία. Ούτε προβλέπεται κάποιο μέρος αφιερωμένο στον πολιτισμό σε άλλα σημεία των μαθημάτων. Στο δεύτερο βιβλίο παρακολουθούμε την ιστορία δυο Αράβων οικογενειών που πάνε για διακοπές στην Κρήτη. Το αναμενόμενο θα ήταν ο μαθητής να διαβάσει για διακοπές στα Ιεροσόλυμα π.χ. και να ταξιδεύει με τα κείμενα σε αραβικό πολιτισμικό πλαίσιο μιας που μαθαίνει αυτή την γλώσσα. Το τρίτο βιβλίο έχει κάποια στοιχεία για τον αραβικό πολιτισμό, όπως για παράδειγμα την αραβική ράτσα αλόγων. Υπάρχουν και άλλα αποσπάσματα από λαϊκά παραμύθια που αντικατοπτρίζουν τον τρόπο σκέψης των εποχών τους. Αλλά δεν μπορώ να κρύψω την απορία μου για τον εκπαιδευτικό στόχο από το κείμενο που θα μετέφραζα τον τίτλο του ως «η τιμωρία της κλοπής» (Γ’, σελ. 179). Αυτό το κείμενο εγκωμιάζει τον ακρωτηριασμού των χεριών σε περίπτωση κλοπής, κάτι πιο κατάλληλο ίσως να το διαβάσουμε σε ταξιδιωτικό οδηγό για χωριά που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν. «Αυτή η πρακτική μπορεί να φανεί σκληρή και κτηνώδης για μερικούς ανθρώπους, αλλά αν το σκεφτούν καλά θα δουν ότι πρόκειται για την απόλυτη λογική και ότι προστατεύει την κοινωνία από πολλά εγκλήματα που απορρέουν από την κλοπή» (Γ’, σελ.179)! Δεν θέλω να φανταστώ τι θα έλεγαν οι μαθητές αν βρεθεί κάποιος καθηγητής να υποστηρίξει αυτό το παράλογο και απαράδεκτο κείμενο.  
Εν κατακλείδι, μετά από αυτή την σύντομη παρουσίαση, οφείλω να πω ότι αυτά τα βιβλία προσωπικά δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες μου ως καθηγητή αραβικών, ενώ περίμενα με τα χρόνια να εμπλουτιστούν και να καλυφθούν τα κενά τους. Η εργασία μου πάνω στην επιμέλεια τους και την ηχογράφηση των ακουστικών κειμένων τους αποτέλεσε μεγάλη εμπειρία. Βλέποντας από κοντά πόσο λεπτό ζήτημα είναι να συγγράψει κανείς ένα βιβλίο διδασκαλίας κάποιας ξένης γλώσσας με οδήγησε στο να αποφύγω να χρησιμοποιήσω στα μαθήματά μου ελληνόγλωσσα βιβλία και μάλιστα προϊόν ατομικής εργασίας.
Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν στην παρουσίαση των βιβλίων, αλλά ελλείψει χρόνου παραπέμπω τους φιλομαθείς αναγνώστες μεταξύ άλλων στον κάτωθι πίνακα, ελπίζοντας να το εφαρμόσουν σε όλα τα διδακτικά βιβλία ξένων γλωσσών για να επιλέξουν ό,τι είναι καλύτερο και αποτελεσματικότερο.
(https://image.slidesharecdn.com/developinganeltextbookevaluationchecklist-140112210032-phpapp02/95/developing-an-el-textbook-evaluation-checklist-7-638.jpg?cb=1389560724)