Η Πόλις του Καβάφη قصيدة "المدينة" لكفافيس

Είπες· «Θα πάγω σ' άλλη γη, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ' αυτή.

Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·

κ' είν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη.

Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.

Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω

ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,

που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θα 'βρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ

στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες.

Τον Καβάφη (1863-1933) δεν τον γνώριζα πριν μου δώσει ο κ. Παναγιώτης Ανδριόπουλος δύο βιβλία περί αυτού, έπειτα από μια συζήτηση όπου μου ανέφερε την επιρροή που άσκησε στην αραβική ποίηση. Έτσι μου κίνησε το ενδιαφέρον να γνωρίσω τον Καβάφη. Διάβασα ποιήματά του...

Σε εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, απήγγειλα με τον φίλο μου, τον Peter Saliba, στα ελληνικά και παράλληλα στα αραβικά, κάποια ποιήματα του Καβάφη. Η αραβική μετάφραση, που είχα βρει στο internet , δε με ικανοποίησε. Γι’ αυτό αποφάσισα να μεταφράσω όσα ήταν να απαγγείλουμε. Στη μετάφραση της «Πόλης» που μας αφορά εδώ έλειπαν λέξεις, υπήρχαν κάποιες ανακρίβειες στην ερμηνεία κάποιων λέξεων, και δεν υπήρχε υπογραφή του μεταφραστή στη συγκεκριμένη μετάφραση.

Μετέπειτα απήγγειλα το ποίημα αυτό στην εκδήλωση «Το Τετράδιο του Πατριάρχη» στην Αμαλιάδα, με το Καλλιτεχνικό Σύνολο Πολύτροπον, στις 29 Δεκεμβρίου 2007.

Αυτό το διαλεκτικό ποίημα δεν είναι δυνατόν να μη συγκλονίσει κάθε νέο που φεύγει από τον τόπο του με σκοπό να χαράξει καινούργια πορεία κατορθώνοντας έτσι να υλοποιήσει το «όραμα» της πρώτης φωνής του ποιήματος. Και αποτελεί μέσω της δεύτερης φωνής ένα συνεχές κίνητρο για επιμονή μέχρι την επιτυχία του προσωπικού ονείρου.

قلتَ: "سأرحل إلى أرضٍ أخرى، سأرحل إلى غيرِ بحرْ
مدينةٌ غيرُ هذه، أفضلُ منها، ستوجدْ.
ألعذابُ مكتوبٌ لكلِّ محاولةٍ لي
وقلبي، كالميت، مدفونْ
حتّامَ تبقى روحي في هذا الانحطاطْ؟
أنّى أَطُفْ بناظريّ، أنّى أتطلّعْ
أرَ هنا حطامَ حياتي الأسودَ
إذ أمضيتُ كلَّ ذي السنينَ وبدّدتُها وأهدرتُها"

مطارحَ جديدةً لن تجدَ، لن تجدَ بحاراً أخرى
ألمدينةُ ستلاحقُك. ستدورُ على الدروبِ
عينِها. وفي الأحياء نفسِها ستشيخْ
في البيوتِ ذاتِها ستشيبْ
ذي المدينةَ دوماً تبلُغُها، إلى سواها -لا تأملْ-
لا قاربَ لكَ، لا دربْ
وإذ بدّدتَ حياتَك هاهنا
في هذا الركنِ الصغير، في كلّ الأرض أهدرْتَها
باترا، 20 حزيران 2007

لم أكن أعرف الشاعر قسطنطين كفافيس (1863- 1933) قبل أن يعطيني السيّد بانايوتيس أندريوبولوس كتابَين عنه بعد حديث ذكر فيه أنّ كفافيس أثّر في الشعر العربيّ. هكذا أثار فيّ نفسي الرغبة في التعرّف إلى كفافيس. قرأت بعض شعره...

وفي حفل بمناسبة اليوم العالميّ للاجئين ألقيت مع الصديق بيتر صليبا، في اليونانيّة والعربيّة، بعض قصائده. الترجمة العربيّة التي وجدتُها على الإنترنت لم تُرضِني. لذلك قرّرت أن أترجم القصائد التي اخترنا إلقاءها.

في ترجمة قصيدة "المدينة"، التي تهمّنا هنا، غابت كلمات، ولم يكن هناك دقّة في أداء بعض الكلمات، كما غاب توقيع المترجِم في الترجمة التي وجدتُها.

بعد ذلك ألقيت هذه القصيدة في احتفال بعنوان "دفتر البطريرك" وهو احتقال أُنشِدّت وألقيَت فيه مجموعة من القصائد التي كان البطريرك المسكونيّ برثلماوس قد اختارها ونسخها في دفتره الخاصّ لمّا كان طالباً في معهد خالكي للاهوت. هذا الاحتفال أعدّته مجموعة بوليتروبون (Polytropon) الفنّيّة وقدّمته في 29 من كانون الأوّل 2007.

هذه القصيدة الجدليّة / الحواريّة لا بدّ وأن يهزّ كلّ شاب يهجر موطنه ليرسم طريقاً جديدة محقِّقاً هكذا حلم الصوت الأوّل في القصيدة. وتشكّل هذه القصيدة من خلال الصوت الثاني حافزاً للمثابرة حتّى تحقيق الحلم الذاتيّ.