Η διδασκαλία της αραβικής γλώσσας στο Μορφωτικό Κέντρο της Πρεσβείας της Αιγύπτου: μια προσωπική εμπειρία

Οι πνευματικές σχέσεις του αραβικού κόσμου με την Ελλάδα ήταν πάντα καλές˙ με την Αίγυπτο δε ξεχωριστές. Αυτό αποδεικνύεται αμοιβαίο από την παρουσία πολιτιστικών γραφείων στις δυο χώρες με σημαντική παρουσία.

Το Μορφωτικό κέντρο της Πρεσβείας της Αιγύπτου το γνώρισα πριν τέσσερα χρόνια όταν μου έδωσε ο τότε Μορφωτικός Ακόλουθος καθηγητής Τάρεκ Ραντουάν την ευκαιρία να διδάξω αραβικά. Αυτό αποτελεί την πηγή των σκέψεων που εκθέτω εδώ.

Πριν μιλήσω για τη διδασκαλία της αραβικής γλώσσας, οφείλω να μιλήσω συνοπτικά για τη δραστηριότητα του Μορφωτικού Κέντρου εν γένει.

Το Μορφωτικό κέντρο δραστηριοποιείται στην Αθήνα από το 1998. Υπάγεται στο Υπουργείο Ανωτάτης Παιδείας της Αιγύπτου και λειτουργεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών. Αξιοσημείωτο ότι είναι το μοναδικό μορφωτικό κέντρο αραβικού κράτους στην Αθήνα. Η Αίγυπτος λόγω της σπουδαίας και μακραίωνης Ιστορίας της, και της μεγάλης συνεισφοράς της στα αραβικά γράμματα και την αναγέννησή τους στις αρχές του 19 αιώνα, και λόγω της γεωπολιτικής θέσης στη Μέση Ανατολή έχει το πιο κατάλληλο υπόβαθρο για να προσβλέπει στο να ασκήσει μια πολιτιστική διπλωματία. Η Αίγυπτος επίσης είναι μια από τις λίγες αραβικές χώρες που προβάλλει το πρότυπο της συνύπαρξης και συμβίωσης των μουσουλμάνων και των χριστιανών. Όλα αυτά καθιστούν πλούσια τη δυνατότητα της Αιγύπτου να ασκήσει πολιτιστική διπλωματία προς όφελος της και των λοιπών αραβικών χωρών.

Σ’ αυτό το πλαίσιο διοργανώνει το Μορφωτικό Κέντρο μια σειρά από ιστορικές, αρχαιολογικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που προβάλλουν την πολιτιστική κληρονομιά της Αιγύπτου και φωτίζουν διάφορες πτυχές της χώρας αυτής. Αυτές οι εκδηλώσεις μπορεί κανείς να τις θεωρήσει και συνέχεια των μαθημάτων που γίνονται του Μορφωτικού Κέντρου.

Η ξεχωριστή παρουσία του Μορφωτικού Κέντρου εκδηλώνεται και στα μαθήματα Ιερογλυφικής που προσφέρει, και φέρνουν τους μελετητές της Αρχαίας Αιγύπτου ένα βήμα πιο μπροστά στις μελέτες τους μ΄ αυτή την ευκαιρία.

Εξ ίσου σημαντική προσφορά του Μορφωτικού Κέντρου είναι η διδασκαλία της αραβικής γλώσσας. Συμμετέχω σ’ αυτή την δραστηριότητα από το 2010, ενώ μαθήματα γίνονται ήδη από το 2000. Επί του παρόντος θα περιοριστώ στην περίοδο 2010-2015, την οποία γνωρίζω επαρκώς.

Βασικό έργο του Μορφωτικού Κέντρου είναι η διδασκαλία της αραβικής γλώσσας, μιας γλώσσας που ομιλείται στις περισσότερες χώρες της Μέσης Ανατολής, και η οποία αποτελεί βασικό εργαλείο στην επιστημονική προσέγγιση αυτής της αναστατωμένης περιοχής, όπως και είναι ένα βασικό πλεονέκτημα για επαγγελματικές προοπτικές. Ως άρρηκτα συνδεδεμένη με τις πολιτικές καταστάσεις των αραβικών χωρών που αποτελούν τον χώρο εξάσκησης και εφαρμογής της από τους μαθητευόμενους, αλλά και λόγω της εξάρτησης της εκμάθησής της από την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας εν προκειμένω, η διδασκαλία της αραβικής επηρεάστηκε τα τελευταία χρόνια, και υπήρχε μια μείωση στην προσέλευση για την εκμάθησή της. Αλλά όπως έδειξαν τα πράγματα το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015 έδειξε αισθητή άνοδο στην εκμάθηση των αραβικών. Σαφώς, οι λόγοι δεν είναι μόνο αυτοί. Μπορούμε να αναφέρουμε ως εξ ίσου σημαντικό το γεγονός ότι αρκετοί εισέρχονται στον τομέα της διδασκαλίας της αραβικής γλώσσας πρόχειρα και ακατάλληλα, και όντως η ζημία είναι μεγάλη, όπως αυτό φαίνεται από τους πολλούς μαθητευόμενους που έρχονται στο Μορφωτικό Κέντρο για να καταταχθούν και να συνεχίσουν εκεί τα μαθήματά τους.

Είναι στενάχωρο το γεγονός ότι οι τόσες αραβικές χώρες δεν μερίμνησαν για την προβολή και τη διάδοση της γλώσσας τους παρότι έχουν κάθε δυνατότητα, όπως αυτό συμβαίνει με άλλες γλώσσες. Και οι κατά καιρούς προσπάθειες σ’ αυτή την κατεύθυνση δεν ήταν αρκετές ώστε να πετύχει το εγχείρημα. Γι’ αυτό οι μέθοδοι σήμερα οφείλονται σε ιδιωτική πρωτοβουλία παρά σε συντονισμένη προσπάθεια, από τα αραβικά κράτη και τα αραβικά πανεπιστήμια. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Αραβικός Οργανισμός για την Παιδεία, τον Πολιτισμό και τις Επιστήμες (ALECSO) που υπάγεται στον Αραβικό Σύνδεσμο έχει κυκλοφορήσει μια σειρά από τρεις τόμους για την διδασκαλία της αραβικής το 1987. Από τότε δεν έγινε κάποια παρόμοια προσπάθεια.

Το βασικό εγχειρίδιο για τη διδασκαλία της αραβικής γλώσσας στο Μορφωτικό Κέντρο είναι το βιβλίο Standard Arabic: an elementary intermediate course γραμμένα αρχικώς στα γερμανικά από τον Eckehard Schulz. Χρησιμοποιείται η αγγλική έκδοση που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Στα πλεονεκτήματα του βιβλίου μπορεί κανείς να αναφέρει την πλούσια και λεπτομερή παρουσίαση των γραμματικών και συντακτικών φαινομένων της αραβικής γλώσσας. Στα μειονεκτήματα μπορεί να αναφέρει κανείς την έλλειψη ασκήσεων για την αφομοίωση και εξάσκηση του λεξιλογίου. Αυτό το βιβλίο όπως τα περισσότερα παρόμοια συγγράμματα δεν έχει λάβει υπ’ όψιν την αξιοποίηση των σύγχρονων οπτικοακουστικών μέσων. Γι’ αυτό διαθέτει μόνο ηχογραφήσεις των κειμένων, χωρίς αυτές να αποτελούν μέρος κάποιων ασκήσεων. Για την κάλυψη αυτού το κενού γίνονται κάποιες προσπάθειες εκ μέρους του διδακτικού προσωπικού. Την περασμένη ακαδημαϊκή χρονιά (2015-2016) τοποθετήθηκαν στις αίθουσες διδασκαλίας οθόνες (smart tv). Οι οθόνες αυτές επιλέχθηκαν για να γίνεται χρήση οπτικοακουστικού υλικού στο πλαίσιο του μαθήματος.

Η διδασκαλία της αραβικής γλώσσας, με τον νυν μορφωτικό ακόλουθου δρ. Hussein Marie Mahmoud, συνεχίζει να είναι μια από τις προτεραιότητες του Μορφωτικού Κέντρου. Δεν είναι μόνο ο φορέας του αραβικού πολιτισμού, αλλά και το βημόθυρο για την κατανόηση του αραβικού πολιτισμού μακριά από κλισέ φοβικά ή αποικιοκρατικά, κλπ.

Όταν μου ανέθεσε το 2010 ο τότε μορφωτικός ακόλουθος καθηγητής Τάρεκ Ραντουάν να διδάξω αραβικά και εγώ στο Μορφωτικό Κέντρο, δεν το είχα σκεφτεί, αλλά τώρα σκέφτομαι ότι δεν είναι τυχαίο ότι διάλεξε και έναν καθηγητή από το Λίβανο, και μάλιστα χριστιανό. Τα μηνύματα του κ. Ραντουάν πίσω από την επιλογή ενός ατόμου με αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολλά. Η Αίγυπτος είναι φάρος του αραβισμού και της συνύπαρξης και συμβίωσης όλων των θρησκειών.