Sunday 5 July 2009

Ο Μιχαήλ Νουάιμα σε πρώτο ποίημα ميخائيل نعيمة في أوّل قصيدة

Στο πλαίσιο της ημερίδας για την Αραβική Λογοτεχνία στον 20ο αι., που έλαβε μέρος στις 25 Μαΐου 2009 στη Φιλοσοφική Σχολή Παν/μίου Αθηνών, με κάλεσε η καθηγήτρια Ελένη Κονδύλη να κάνω εισήγηση για τον ποιητή Νουάιμα. Στη διάρκεια των ερευνών που έγιναν μεταξύ άλλων και μέσω MSN Messenger, ζήτησα από τον πατέρα μου να εξακριβωθεί από κάποιες πληροφορίες που θυμόμουν και να με βοηθήσει με όποια πληροφορία από την αυτοβιογραφία του Νουάιμα. Τυχαία λοιπόν ο πατέρας μου βρήκε στην αυτοβιογραφία αναφορά για το Ημερολόγιο που κράτησε στην Πολτάβα της Αυτοκρατορικής Ρωσίας. Και ω του παραδόξου βρήκε ότι ο Νουάιμα είχε μια ποιητική προσπάθεια, την οποία όμως δεν την παραθέτει στη μοναδική ποιητική του συλλογή (Ψιθύρισμα Βλεφάρων), και την δίνει μόνο ιστορική αξία. Και γι’ αυτό όσοι μελετάνε το Νουάιμα την παραβλέπουν επίσης. Ο πατέρας μου μού υπαγόρεψε το ποίημα, το οποίο και παραθέτω τη μετάφραση που έκανα και διάβασα στη διάρκεια της εισήγησης.


Αν ήμουν ποιητής θα τραγουδούσα τη σαγήνη των ωραιοτήτων σου Λίβανέ μου

Ω λίκνο της νεότητάς μου, και στόχος των σκέψεών μου

Ναι.

Θα τραγουδούσα τα ψηλά σου τα άσπρα βουνά,

Και τις μαγικές σου κοιλάδες

Όπου σπίτι έχω και γονείς

Όπου οι κέδροι διηγούνται τα περασμένα

Και τα ρυάκια αναβλύζουν ασήμι

Η ζωή, με την απλότητα, τερπνή

Και η ομορφιά αναλλοίωτη δια χειρός ανθρώπου.


Αυτή ήταν και η πρώτη ποιητική προσπάθεια του Νουάιμα και ήταν στα ρώσικα. Την έγραψε στις 23 Μαρτίου 1908 κάτω από την έντονη επιρροή δύο Ρώσων λογοτεχνών, των Νικίτιν και Λερμοντόβ. Ήταν 19 χρονών, και είναι ταυτόχρονα η πρώτη μέρα που αποφασίζει να κρατήσει ημερολόγιο. Αυτό το ποιητικό πείραμα θα ωριμάζει σιγά σιγά, σύμφωνα με τις σημαντικές λεπτομέριες που μας σώζουν το ημερολόγιο και η αυτοβιογραφία. Στις 27 Μαρτίου 1908, 4η μέρα του ημερολογίου, ο Νουάιμα γράφει: «Από τότε που διάβασα τον Λερμοντόβ με κατάκτησε μια ανίκητη επιθυμία να γράψω ποίση... Θα πάω εκεί που με καλεί η ψυχή μου, θα πορευτώ στην οδό που με γοήτευε παιδιόθεν, είναι η οδός της λογοτεχνίας, και σ΄ αυτήν παραδίδομαι εξ ολοκλήρου».



في إطار الندوة عن الأدب العربيّ في القرن العشرين، التي جرت في 25 أيّار 2009 في كلّيّة الآداب في جامعة أثينا، دعتني الأستاذة هيلانة كونذيلي لأتحدّث عن ميخائيل نعيمة شاعراً. أثناء أبحاثي التي تمّت من ضمن طرق عديدة أبرزها MSN Messenger، طلبت من أبي أن يتحقّق من بعض المعلومات التي كانت لا تزال عالقة في ذهني وأن يساعدني بأيّ معلومة يجدها في سيرته الذاتيّة (سبعون). صدفة وجد أبي في السيرة ذكراً ليوميّات نعيمة التي كان يواظب على تدوينها في بولتافا الواقعة في روسيّا القيصريّة. ولَلعجب رأى أنّ لنعيمة محاولة شعريّة لكنّه لا يُثبتها في ديوانه الوحيد (همس الجفون)، بل يكتفي بتقويمها تاريخيّاً. لهذا السبب يهملها أيضاً دارسو نعيمة. أملاها أبي عليّ وقد ترجمتها وقرأتها أثناء المداخلة.


لو كنت شاعراً لغنّيت فتنة محاسنك يا لبنان

يا مهد صباي وقبلة أفكاري

أجل.

لغنّيت شماريخك البيض

وأغوارك الساحرة

حيث لي بيت وأهل

وحيث الأرز يخبّر عمّا كان

والجداول تتدفّق فضّة

والعيش طيّب في بساطته

والجمال لم تشوِّهه يد الإنسان.


هذه أوّل محاولة شعريّة لنعيمة، وقد كانت باللغة الروسيّة. كتبها في 23 من آذار 1908 متأثّراً جدّاً بأديبَين روسيّين، نيكيتن (Ivan Savvich Nikitin) ولارمنتوف (Mikhail Yuryevich Lermontov). كان في التاسعة عشرة، وهي المرّة الأولى التي يقرّر فيها أن يدوّن يوميّات. هذه التجربة الشعريّة سوف تنمو رويداً رويداً بحسب المعلومات المهمّة التي ستحفظها لنا يوميّاته وسيرته الذاتيّة (سبعون). في 27 آذار 1908، وهو اليوم الرابع في اليوميّات يذكر نعيمة: "منذ أن قرأت لارمنتوف تولّتني رغبة لا تقهر في نظم الشعر... سأمضي حيث تدعوني نفسي سأمشي في الطريق الذي ما برح يغريني منذ صباي الباكر إنّه طريق الأدب وإني له بكلّيّتي".



6 comments:

P. Kapodistrias said...

Ωραία και συγκινητική παρουσίαση του πολύτιμου αυτού αραβουργήματος!
Με μαθαίνεις πράματα και θάματα!
Όαση ο ιστότοπος ετούτος!
Εύγε!

Roni Bou Saba روني بو سابا said...

και εμένα με συγκίνησε όταν το πρωτοάκουσα από τον πατέρα μου, γιατί είναι ένα ποιήμα που το έγραψε ο Νουάιμα μετά από "ποιητικές ωδίνες" στην ξενιτιά.

Γεφυριστές said...

Όαση πραγματική. Ορθά χαρακτήρισε το ιστολόγιό σου ο π. Παναγιώτης. Πόσο λυπάμαι που δεν μπορώ να διαβάσω τα κείμενα στην αραβική... κάθομαι και τα κοιτάζω μόνο... αλλά κι έτσι έχουν μια σπουδαία αξία.
Σε ευχαριστώ

Roni Bou Saba روني بو سابا said...

@ Αλέκα, χαίρομαι που διαβάζω τα ενθαρρυντικά σου λόγια.
στις Σταγόνας τον Ωκεανό θα προσπαθήσω ό,τι αφορά τη λογοτεχνία να το γράψω και στις δύο γλώσσες, όπως έχω κάνει μέχρι τώρα, ώστε όλοι οι καλοί φίλοι να συμμετέχουν στις μικροπροτάσεις μου. :)

Τατιάνα Καρύδη said...

Με συγκίνησαν τα όσα διάβασα..
Νομίζω οτι αρχίζω ν αγαπώ μιά ατμόσφαιρα που δεν την έχω αγγίξει ξανά και μου προξενεί έντονα συναισθήματα και μια ομορφιά..

Είναι πολύ σημαντικό που μας ξαναγείς στους "δικούς σου" δρόμους..

Roni Bou Saba روني بو سابا said...

@ Αναΐς
και εμένα με συγκίνησε αυτό το ποίημα όπως έγραψα και πιο πάνω. κουβαλά μέσα του την αγνότητα μιας ώριμης εφηβείας, πράγμα που με γοητεύει και το αναζητώ.

χαίρομαι που αυτά τα ελάχιστα φαίνονται σημαντικά, μήπως επειδή δεν είναι ακριβώς δικοί μου δρόμοι, αλλά του κάθε ανθρώπου οι δρόμοι;