Όποιος ασχολείται με τη διδασκαλία ή την εκμάθηση των αραβικών θα έχει
παρατηρήσει αναμφίβολα μια μεγάλη σύγχυση σχετικά με την επίσημη αραβική γλώσσα
και τη σχέση της με τις διάφορες διαλέκτους ανά τον αραβικό κόσμο. Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί επιστημονικό άρθρο.
Σκοπός μου όμως είναι να ξεκαθαρίσω συνοπτικά κάποια πράγματα επί του θέματος
αυτού.
Αν πάμε πίσω στον χρόνο, θα δούμε ότι η αραβική που καθιερώθηκε ως η γλώσσα
του γραπτού λόγου ήταν μια από τις πολλές διαλέκτους της αραβικής. Όταν
εμφανίστηκε ο Μωάμεθ και απήγγειλε το Κοράνι, αυτό έγινε στη διάλεκτο της φυλής
του- της Κουράις. Αυτό το γεγονός ήταν καθοριστικό για να επικρατήσει η
διάλεκτος της Κουράις και να εξαπλωθεί μαζί με το Ισλάμ εντός των αραβικών
φυλών εκείνη την εποχή και στις χώρες που κατέλαβαν οι μουσουλμάνοι αργότερα.
Το Κοράνι, για τους μουσουλμάνους, είναι τα λόγια του Θεού τα οποία είναι
προγεγραμμένα σε «πίνακα καλά προφυλαγμένο» όπως λέει το ίδιο το Κοράνι
(85:22), και σε μια «εύγλωττη και εκφραστική αραβική γλώσσα»- έτσι θα μετέφραζα
εν τάχει την Κορανική έκφραση «بلسان
عربيّ مبين»
(26:195). Το Κοράνι λοιπόν έδωσε στη διάλεκτο της Κουράις υπεροχή σε σχέση με
τις άλλες αραβικές διαλέκτους της εποχής εκείνης. Έτσι σταδιακά όλα τα κείμενα
άρχισαν να γράφονται αποκλειστικά μ’ αυτήν. Η γραμματική, το συντακτικό, και οι
άλλες φιλολογικές μελέτες στράφηκαν κυρίως γύρω από αυτή. Με αποτέλεσμα να
αναπτυχθεί αυτή η διάλεκτος και να γίνει γλώσσα και να περιοριστεί η χρήση των
άλλων διαλέκτων- χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάθηκαν. Οι άραβες ενώθηκαν κάτω
από μια κρατική οντότητα με την εμφάνιση του Ισλάμ και αυτό έκανε να επιβληθεί
η διάλεκτος της Κουράις σε όλα τα μέρη του αραβικού κόσμου- και μέχρι σήμερα,
ενώ οι διάλεκτοι κράτησαν τον τοπικό τους χαρακτήρα. Όμως οι αλληλένδετες
σχέσεις της αραβικής πλέον γλώσσας με τις άλλες αδελφές αραβικές διαλέκτους
είναι πολύ στενές και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους είναι αμέτρητες, τόσο που
δεν θα μπορούσε κανείς να τις αντιμετωπίσει σαν δυο διαφορετικές γλώσσες.
Σήμερα στον αραβικό κόσμο, η επίσημη αραβική γλώσσα παραμένει η γλώσσα που
διδάσκεται στα σχολεία, η γλώσσα της κρατικής διοίκησης και του Τύπου. Ενώ οι
διάλεκτοι μιλούνται μόνο στις αραβικές χώρες στο επίπεδο της καθημερινότητας.
Δεν παραλείπω εδώ να αναφέρω ότι προσπάθησαν αρκετοί λογοτέχνες να γράψουν στις
διαλέκτους χωρίς όμως να επικρατήσει αυτό. Μέχρι στιγμής τα βασίλειο των
αραβικών διαλέκτων είναι η στιχουργία, και η δημοτική ποίηση. Αξιοσημείωτο εδώ
ότι αυτό το φαινόμενο με την εκμάθηση της επίσημης γλώσσας και τη χρήση της
τοπικής διαλέκτου δεν πληροί επίσης τις προϋποθέσεις της διγλωσσίας.
Ωστόσο εγείρεται ένα μεγάλο ζήτημα όταν πρόκειται για την διδασκαλία των
αραβικών, προφανώς και για την εκμάθησή της, τι να διδάξει κανείς σε κάποιον
που θέλει να κάνει αραβικά, ή τι να διαλέξει κάποιος που θέλει να μάθει
αραβικά;
Θεωρώ ότι μπορεί κανείς να διδάσκει και την επίσημη αραβική και τη
διάλεκτο- κυρίως για να μην πω αποκλειστικά τη δική του. Είναι πιο δοκιμασμένες
οι μέθοδοι διδασκαλίας της επίσημης, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί ένας
δάσκαλος να βρει τον δικό του τρόπο για τη διδασκαλία της διαλέκτου. Από την
εμπειρία μου όμως είναι πιο αποτελεσματικό από γλωσσικής άποψης να ξεκινήσει
κανείς να μάθει την επίσημη αραβική και να μεταβεί αργότερα στην εκμάθηση της διαλέκτου
που θέλει. Ο χώρος της άσκησης και χρήσης της επίσημης όπως προαναφέραμε είναι
διαφορετικός από εκείνον της διαλέκτου και αυτό επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη
από κάποιον που θέλει να μάθει αραβικά.
Το ζήτημα χρήζει μεγαλύτερης ανάπτυξης και είναι πρόσφορο και για επιστημονικές
μελέτες, αλλά η πίεση της στιγμής μου υπαγόρευσε τις γρήγορες αυτές πρώτες
επισημάνσεις.
No comments:
Post a Comment