ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΩ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ أَهْجُرُ الشِعر

Ἐγκαταλείπω τὴν ποίηση δὲ θὰ πεῖ προδοσία,
δὲ θὰ πεῖ ἀνοίγω ἕνα παράθυρο γιὰ τὴ συναλλαγή.
Τέλειωσαν πιὰ τὰ πρελούδια, ἦρθε ἡ ὥρα τοῦ κατακλυσμοῦ.
Ὅσοι δὲν εἶναι ἀρκετὰ κολασμένοι πρέπει ἐπιτέλους νὰ σωπάσουν,
νὰ δοῦν μὲ τί καινούριους τρόπους μποροῦν νὰ ἀπαυδήσουν τὴ ζωή.
Ἐγκαταλείπω τὴν ποίηση δὲ θὰ πεῖ προδοσία.
Νὰ μὴ μὲ κατηγορήσουν γιὰ εὐκολία, πὼς δὲν ἔσκαψα βαθιά,
πὼς δὲ βύθισα τὸ μαχαίρι στὰ πιὸ γυμνά μου κόκαλα.
ὅμως εἶμαι ἄνθρωπος κι ἐγώ, ἐπιτέλους κουράστηκα, πῶς τὸ λένε,
κούραση πιὸ τρομαχτικὴ ἀπὸ τὴν ποίηση ὑπάρχει;
Ἐγκαταλείπω τὴν ποίηση δὲ θὰ πεῖ προδοσία.
Βρίσκει κανεὶς τόσους τρόπους νὰ ἐπιμεληθεῖ τὴν καταστροφή του.

أَهْجُرُ الشِعْرَ لا يَعْني الخيانة

لا يَعْني أَنَّني أَفْتَحُ نافِذةً لِلمُبادَلة.

إنْتَهَتِ المُقَدِّمات، وحانَ وَقْتُ الطُوْفان.

مَن لَيسوا أَثَمةً كِفايةً عليهم أخيراً أن يَصْمُتوا،

أَنْ يَنْظُروا بِأَيِّ طُرُقٍ يُمْكِنُهُم أَنْ يُنْهِكوا الحَياة

أَهْجُرُ الشِعْرَ لا يَعْني الخيانة.

لا يَتَّهِمُنَّني بِالسُهولة، بِأَنَّني لَمْ أَحْفِرْ عَميقاً،

بِأَنَّني لَمْ أَغْرِزِ السِكّينَ في أَكْثَرِ عِظامي عُرْياً.

لكِنَّني إنْسانٌ أنا أَيْضاً، تَعِبْتُ أَخيراً، بِأَيِّ كَلامٍ آخَرَ أَصِفُ ذلك،

أَهُناكَ تَعَبٌ أَشَدُّ هَوْلاً مِنَ الشِعْر؟

أَهْجُرُ الشِعْرَ لا يَعْني الخيانة.

يَجِدُ المَرْءُ طُرُقاً كَثيرةً لِيُنَمِّقَ نَكْبَتَه. 

قصيدتان لمطران أُستراليا ستيليانوس خاركياناكيس Δύο ποιήματα του Αυστραλίας Στυλιανού Χαρκιανάκη

Αφορισμοί

Ουαί όταν καλώς υμάς είπωσιν

πάντες οι άνθρωποι.

                                                                                Λουκάς, 6,26

Αλλοίμονο σ’ αυτούς

                                που δεν αμφισβητήθηκαν,

γιατί θα πει πως ταυτίστηκαν

                                μ’ όλους τους ανθρώπους.

Αλλοίμονο σ’ αυτούς

που δεν διώχτηκαν,

γιατί θα πει πως δεν πολέμησαν

                                μήτε με σκιές.

Αλλοίμονο σ’ αυτούς

                                που δεν εθανατώθηκαν,

γιατί θα πει πως δεν επλήρωσαν

                                το φόρο της ζωής ακέραιο.

قَناعات

          

          الويل لكم إذا قال فيكم

           جميعُ الناسِ حسناً. 

                                  لوقا 6: 26

الوَيْلُ لِأُولئِكَ الذين       

          لَمْ يُحاجّوا،

لأنَّ هذا يَعْني أَنَّهُم تَماهَوا

مَعَ جَميعِ الناس.

الوَيْلُ لِأُولئِكَ الذين

          لَمْ يُضْطَهَدوا،

لأنَّ هذا يعني أَنّهُم لَمْ يُحارِبوا

          ولا حَتّى ظِلال.

الوَيْلُ لِأُولئِكَ الذين

          لَمْ يُقْتَلوا،

لِأنَّ هذا يَعْني أَنَّهُم لم يَدْفَعوا

          ضريبةَ الحياةِ كاملةً.

         

ΤΟ ΑΝΑΦΙΛΗΤΟ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

Οἱ μεγάλες ἀλήθειες εἶναι ἁπλές:

ὁ Θεὸς

ἡ Ἀγάπη

ἡ Εἰρήνη.

Γιὰ νὰ τὶς πιστέψεις

πρέπει νὰ ‘χεῖς ἁπλὴ ψυχὴ

σὰν τὸ παιδί

τὴ Μάννα

τὸν Ἐπαίτη.

Τότε κι ὁ κόσμος θὰ πεισθεῖ

ν’ ἀκούσει τὸ ἀναφιλητό σου

ὅταν μιλᾶς ἁπλὰ

γιὰ τὴν Ἀλήθεια! 

نشيج الحقيقة

الحَقائِقُ الكَبيرةُ بَسيطة

الله

الحُبّ

السَلام

لِتُؤْمِنَ بِها

يَجِبُ أنْ تَكونَ روحُكَ بَسيطة

مِثْلَ الطِفْل

والأُمّ

والشَحّاذ.

عِنْدَها يَقْتَنِعُ العالَمُ و يَسْمَعُ نَشيجَكَ

حينَ تَتَكَلَّمُ فَقط

عنِ الحقيقة!

كلمة واجبة: هاتان القصيدتان أُلْقيَتا في أمسية "الشعر الكهنوتيّ" في 11 كانون الثاني 2018 التي نظّمها أستاذ اللاهوت والموسيقيّ بانايوتيس أنذريوبولوس في المركز الثقافيّ الألمانيّ في أثينا. ونُشِرَت الترجمة العربيّة في جريدة "العربيّ الجديد" بتاريخ 16 آب 2018.

Αυτά τα ποιήματα παρουσιάστηκαν αρχικά στην εκδήλωση "Ιερατική Ποίηση" στις 11 Ιανουαρίου 2018 στο Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας, με το «Καλλιτεχνικό Σύνολο ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ». Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην αρχική ανάρτηση στο ιστολόγιο Φως Φαναρίου

إلى الصَباح والنصف Ως το πρωί και μισή

I

H πόρτα είναι μπροστά σου ανοιχτή, απ’ το πρωί ως το πρωί και μισή

II

Κάθεσαι με τα ρούχα σου σαν λόφος. Πέφτει πάνω σου η βροχή και βρέχεσαι.

Το φίδι σέρνεται και στέκεται στο λόφο σαν σπαθί. Ξεσπάτε σε αναφιλητά.

III

Το χρώμα του στόματός σου μυρίζει μήλο.

IV

Η ώρα είναι νύχτα μετά τα μεσάνυχτα. Η αγαπημένη μου έχει σπίτι

Πάνω από τη νύχτα. Το σπίτι της έχει δωμάτιο στη μέση της νύχτας.

Κοιτάζει από κει, αλλά δεν με βλέπει. Περπατάει όπου κι εγώ και δεν

Με βλέπει. Ανάβει το φως και δεν με βλέπει.

Κοιμάται στην αναβολή. Ονειρεύεται το παράθυρο, και φοβάται να την κατακτήσει

Το αεράκι.

V

Κοίταξε στο σκοτάδι, περνώ και αγκαλιάζω τη φωνή σου.

Τη φωνή σου που βγαίνει από τον λαιμό μου σαν σταφίδα.

(Ούνσι Αλ Χαζ)

I

الباب مفتوح أمامك مفتوح من الصباح إلى الصباح

إلى الصباح والنصف.

II

تجلسين بثيابك كالتلّة. يهطل المطر فتبتلّين.

تزحف الأفعى وتنتصب على التلّة كسيف. تشهقان.

III

لونُ فمك رائحته تفّاح.

IV

الساعة هي اللّيل بعد اللّيل والنصف. لحبيبتي بيت

فوق اللّيل. لبيتها غرفة في منتصف اللّيل.

تنظر من هناك فلا تراني. تمشي حيث أمشي فلا

تراني. تُضيء فلا تراني.

وتنام في التأجيل. تحلم بالنافذة، وتخاف أنْ يحتلّها

النسيم.

V

حدّقي في الظلام؛ أمرُّ وأغمر صوتك.

صوتك الطالع من حنجرتي كالزبيب.

(أنسي الحاج)

جبل لبنان وجبل الاستثناءات

تمخّض الجبل فولد فأراً، هو قول مأثور يحضرني مختصراً رأيي بكلّ قرار يصدر عن مجمع الكنيسة الأنطاكيّة الأرثوذكسية منذ سنوات. قد أكون مخطئاً لكنّي من حيث انتمائي الفاعل إلى الكنيسة، ومن واجبي كمؤمن، أعلن رأيي هنا ما دام دور المؤمنين مغيَّباً، وليس من إطار مؤسَّساتيّ يسمح بإبداء الرأي كعلامة إشراك للمؤمنين في الحياة الكنسيّة الذين هم نواتها.

طبعاً لا يستغرب قولي كلّ من يعرف موقفي من الطقم الحاكم وملحقاته الذين يديرون المجمع في هذا الزمن الرديء.  وإذ أعبّر عن رأيي علناً لا أتوهّم تبديلاً في ما يحصل. ليس تعبيري إلا رفضاً بسيطاً ورمزيّاً أن أكون شاهداً متفرّجاً.

لا بدّ أن أحمد الله أنّني لستُ كاهناً ولي حرّيّة الكلام.

أمّا بعد، فقد ظلّت مطرانيّة جبل لبنان تحتضر طيلة سنوات، بدون أن يُبادِر المجمع إلى قرار جريء ينقذها. ولمّا بلغت الأمور إلى ما لم يعد يحتمَل، التأم المجمع ليقرّ بعجزه عن أيّ خطوة تصلح ما يمكن إصلاحه بكثير من العمل والتفاني والصلاة. فخلص إلى أنّ الوضع استثنائيّ في الجبل! إي والله مشكورين على هذه الخلاصة. كنّا عارفين بلا جميلتكم، ما بدها مجمع! لكن، أين الاستثناء الحقيقيّ؟

الاستثناء بدأ في كلّ الكرسيّ الأنطاكي يوم اقتنع المطران خضر بأنّ "المطران الذي في أوروبا الغربيّة"- كما يقول لقبه- يصلح للبطريركيّة وأفتى بجواز تسليمه السدّة بخلاف النظام الداخليّ للمجمع الأنطاكيّ. من وقتها كلّ يوم نُتحَف باستثناء جديد.

الاستثناء المزعوم في جبل لبنان زعم مردود لمن يتوهّمه.

في كلّ الكرسيّ الأنطاكيّ من الوطن إلى المهجر، أليس من يصلح مطراناً على الجبل؟ إذا كان الأساقفة غير كفوئين فليجرّدهم المجمع، بدءاً بمساعدي البطريرك. وإذا كان الأرشمندريتيين غير مستحقّين فليُرَدّوا إلى رتبة الرهبان. وإذا كان معهد اللاهوت لا يمدّ الكنيسة بعناصر تحمل بشارتها فلماذا لا يُضَمّ إلى كلّيّة إدارة الفنادق؟ وليبقَ المجمع ينقّل المطارنة من مطرانيّة إلى أخرى ما أمدّ الله بعمرهم!

لكن يبدو أنّ الزمن البائس هذا يحتاج ناساً كفاءتهم الأساسيّة صلة نسبهم العائلية أو الروحيّة بالحاكم.  لعلّ هذا النسب فقط يخوّل المطارنة من الإرشاد والقيادة والتقديس.

نقل المطران ممنوع في القوانين الكنسيّة منعاً باتّاً، رغم حصوله في مرّاتٍ من غير الجائز استحضارها للمقارنة في هذه الحالة. حين يلتئم المجمع للانتخاب لا يجوز له غير الانتخاب وهو ما لم يحصل في هذه الدورة كما تقول مصادر مطّلعة. بل وفق المصادر نفسها حصل تصويت على قرار نقل المطران الذي في الأرجنتين. وقد اعترض خمسة مطارنة حبّذا لو فرطوا عقد الجلسة بدل الاعتراض على هذه الخطوة.

طيّب ماشي، حصل النقل وصفّقت جماعة المُصفّقين الدائمين. لكن ما يقلقني هو أنّ الشعب المؤمن في الأرجنتين لم يعترض. يخيفني تذكّر المثل القائل: "لو كان في البومة خير لما تركها الصيّاد". لا بدّ أنّهم أيضاً مقرّون بانهيار مطرانيّة الجبل فضحّوا بأسقفهم ومقدّسهم من أجلنا! إي والله أوادم ويُشكَرون على حبّهم لنا نحن المعتّرين في جبل لبنان. لا شكّ أنّ هذا رأيهم، وإلا لما وافقوا على ترك المجمع ينقل مطرانهم بغير سبب جلل! لكانوا أتوا سباحة للتظاهر أمام قاعة المجمع لمنعهم من نقل مطرانهم الى جبل لبنان لولا قناعتهم الراسخة بأنّه منقذنا!

لا أتوقّع من إكليروس الجبل القيام بخطوات اعتراضية على ما حصل، كعدم ذكره في القدّاس، أو التقدّم بطعن في قرار المجمع، إلخ... هنيئاً لهم بمطرانهم الجديد وقد زُفَّ إلى المطرانيّة بسطرين لا تستحقّ أكثر منهما. أتمنّى للجميع دوام التصفيق والتهليل. وأعاننا الله على القادم من الأيّام.

Γιάννης Ρίτσος: Επιλογικό يانيس ريتسوس: خاتِمة

Νὰ μὲ θυμόσαστε - εἶπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα
χωρὶς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σὲ πέτρες κι ἀγκάθια,
γιὰ νὰ σᾶς φέρω ψωμὶ καὶ νερὸ καὶ τριαντάφυλλα.

Τὴν ὀμορφιὰ
Ποτές μου δὲν τὴν πρόδωσα. Ὅλο τὸ βιός μου τὸ μοίρασα δίκαια.
Μερτικὸ ἐγὼ δὲν κράτησα. Πάμπτωχος. Μ᾿ ἕνα κρινάκι τοῦ ἀγροῦ
τὶς πιὸ ἄγριες νύχτες μας φώτισα. Νὰ μὲ θυμᾶστε.

Καὶ συγχωρᾶτε μου αὐτὴ τὴν τελευταῖα μου θλίψη:

Θἄθελα
ἀκόμη μιὰ φορὰ μὲ τὸ λεπτὸ δρεπανάκι τοῦ φεγγαριοῦ νὰ θερίσω
ἕνα ὥριμο στάχυ. Νὰ σταθῶ στὸ κατώφλι, νὰ κοιτάω,
καὶ νὰ μασῶ σπυρὶ σπυρὶ τὸ στάρι μὲ τὰ μπροστινά μου δόντια
θαυμάζοντας κι εὐλογώντας τοῦτον τὸν κόσμο ποὺ ἀφήνω,
θαυμάζοντας κι Ἐκεῖνον ποὺ ἀνεβαίνει τὸ λόφο στὸ πάγχρυσο λιόγερμα. Δέστε:
Στὸ ἀριστερὸ μανίκι του ἔχει ἕνα πορφυρὸ τετράγωνο μπάλωμα. Αὐτὸ
δὲν διακρίνεται πολὺ καθαρά. Κι ἤθελα αὐτὸ προπάντων νὰ σᾶς δείξω.

Κι ἴσως γι᾿ αὐτὸ προπάντων θ᾿ ἄξιζε νὰ μὲ θυμᾶστε.

قال: تَذَكّروني. سِرْتُ آلاف الكيلومترات

بِلا خُبْزٍ، بِلا ماء، على الحِجارةِ والشَوْك

لِأَجْلِبَ لَكم خُبْزاً وماءً ووُروداً.

الجمالَ

لم أَخُنْهُ قَطّ. حَياتي كُلَّها وَزَّعْتُها بِالعَدْل

لم أَحْتَفِظْ لي مِنْها بِشَيْء. فَقير مُدْقَع. بِزَنْبَقَةٍ منَ الحَقْل

أَضَأْتُ أَعْتى ليالينا. تَذَكَّروني.

واسْمَحوا لي بِهذا الحُزْنِ الأخير:

أَرْغَبُ

لِمَرَّةٍ أُخْرى أنْ أَحْصُدَ سُنْبُلةً يانِعةً

بِمِنْجَلِ القَمَرِ الرَفيع. أَنْ أَقِفَ عندَ العتبة وأَنْظُر،

وأَمْضُغَ القَمْحَ حبّةً حَبّةً بِأَسْناني الأماميّة

مُتَعَجِّباً ومُبارِكاً هذا العالَم الذي أَتْرُك،

مُتَعجِّباً مِن "ذلك" [الإلَه] الذي يَصعَدُ التَلّةَ في لَمْعِ ذَهَبِ الغُروب. أُنْظُروا:

في كُمِّهِ الأَيْسَر رُقْعةٌ أُرْجوانيّةٌ مُرَبَّعة. هذا

لا يَنْقَشِعُ بوضوحٍ كثير. لَكِنّي رَغِبْتُ قَبْلَ كُلِّ شَيْءٍ أنْ أَدُلَّكم إلَيه.

ولَرُبَّما، لِهذا، قبلَ كُلِّ شَيْء، يَجْدُرُ أنْ تَتَذَكَّروني.

يانيس ريتسوس 

Παρουσίαση της σειράς βιβλίων "Μαθαίνω Αραβικά"

Η μόνιμη ερώτηση που επαναλαμβάνεται στην αρχή κάθε ακαδημαϊκής χρονιάς εκ μέρους των μαθητών μου στα αραβικά και των αναγνωστών του ιστολογίου: «να πάρουμε και αυτό το βιβλίο;» μου έδωσε την αφορμή για το παρόν κείμενο.

Δεν κρύβεται η τάση πολλών μαθητών στην επίπονη προσπάθειά τους να μάθουν αραβικά να πέσουν στην παγίδα του να μαζεύουν διάφορα βιβλία που μπορεί να τους φανούν χρήσιμα. Καμιά φορά οι καθηγητές παίζουν το παιχνίδι της προώθησης και  διαφήμισης- για πολλούς λόγους- κάποιων βιβλίων (δικών τους ή φίλων τους).

Για να μην πελαγώνει κανείς, χρειάζεται να είναι πολύ φειδωλός στην απόκτηση βιβλίων πέραν από το βασικό εγχειρίδιο που του προτείνει ο καθηγητής- ειδικά στα πρώτα επίπεδα.

Ο στόχος μου λοιπόν εδώ είναι να παρουσιάσω διάφορα βιβλία σε μια σειρά κειμένων ώστε οι μαθητές των αραβικών να ξέρουν κάποια πράγματα για το τι κυκλοφορεί και να έχουν μια τεκμηριωμένη παρουσίαση για βιβλία που μπορεί να πέσουν στην αντίληψή τους.

Εγκαινιάζω την σειρά των κειμένων αυτών ανεβάζοντας τον πήχη και προκαλώντας τον εαυτό μου να δω με αντικειμενική ματιά βιβλία για τα οποία κοπίασα και συνέβαλα στην γλωσσική επιμέλειά τους, και με ατελείωτες συζητήσεις και προτάσεις για την βελτίωσή τους. Πρόκειται για την τρίτομη σειρά «Μαθαίνω Αραβικά» της Σουχάντ Νουαϊράτ. Η παρουσίαση αυτή δεν μπορεί να είναι πολύ λεπτομερής εξ αιτίας της φύσης των κειμένων ενός ιστολογίου, αλλά ελπίζω να είναι ένα καλό εφόδιο σκέψεων και προβληματισμών του κάθε αναγνώστη για να σχηματίσει την δική του άποψη μετά.

Γλώσσα του βιβλίου

Ο πρώτος τόμος της σειράς εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2011, και ακολούθησαν οι άλλοι δύο τόμοι. Στην παρουσίαση μου βασίζομαι σε ηλεκτρονική έκδοση που μου δόθηκε από τη συγγραφέα χάρη στην επιμέλεια. Τα τρία αυτά βιβλία είναι γραμμένα στα ελληνικά, με το σκεπτικό ότι θα είναι πιο οικεία στον μαθητή ειδικά σ’ εκείνο που δεν ξέρει αγγλικά ή άλλη γλώσσα.

Ωστόσο τα βιβλία δεν ξεφεύγουν από την ιδέα ότι έστω και λίγα αγγλικά θα τα ξέρουν σίγουρα όλοι οι μαθητές. Η χρησιμότητα των ελληνικών δεν χρειάζεται σχόλια καθώς η απάντηση δίνεται στις φωτογραφίες παρακάτω:

Α’ βιβλίο, σελ. 70

           Γ’ βιβλίο, σελ. 22

Προσωπικά δεν πιστεύω ότι στην Ελλάδα πρέπει να μας απασχολήσει η γλώσσα με την οποία είναι γραμμένο ένα βιβλίο. Τα ελληνικά δεν βοηθούν πουθενά όταν είναι κακογραμμένα, και φυσικά αν ο καθηγητής έτσι και αλλιώς δεν ξέρει συντακτικό και γραμματική (στα αραβικά, ή τα ελληνικά, ή και τα δύο μαζί).

Ακουστικά

Τα τρία βιβλία συνοδεύονται από ακουστικά αρχεία. Το πρώτο περιέχει μόνο την ανάγνωση των κειμένων. Τα άλλα δύο έχουν αυτοτελή ακουστικά κείμενα για περαιτέρω εξάσκηση. Τα ακουστικά του τρίτου είναι σε δική μου φωνή. Και των τριών βιβλίων τα ακουστικά ηχογραφήθηκαν εκτός στούντιο, και από άτομα σαν εμένα που δεν έχουν κάποια σπουδή στη φωνητική ή την ηθοποιία, πράγμα που δεν εξυπηρετεί τους εκπαιδευτικούς στόχους.

Οπτικοακουστικά

Δυστυχώς τα βιβλία δεν εμπεριέχουν οπτικοακουστικά μέσα. Είναι σημαντικά θα αναρωτηθεί κανείς; Φυσικά και είναι, και δεν αντικαθίστανται από γενικό υλικό του youtube, γιατί πρέπει το υλικό αυτό να είναι εντελώς συμβατό με τους διδακτικούς στόχους- αν υπάρχουν- του κάθε μαθήματος.

Κατανομή ύλης

Αν μελετήσει κανείς τους πίνακες περιεχομένων των τριών βιβλίων μάλλον δεν θα καταλάβει κάποια συνέχεια μεταξύ των κεφαλαίων του καθένα τους αλλά ούτε και μεταξύ τους γενικά. Σε σύγκριση με άλλα βιβλία διδασκαλίας ξένων γλωσσών θα δει κανείς για παράδειγμα ότι τα χρώματα και λίγο λεξιλόγιο για τον ρουχισμό αναφέρονται στο τέλος του δεύτερου βιβλίου, και στο τρίτο μέρος τα μέρη του σώματος. Κάποιος που δεν ξέρει την αραβική γλώσσα μπορεί να νομίσει ότι θα πρόκειται για δύσκολο λεξιλόγιο πράγμα ανακριβές.

Δυστυχώς τα βιβλία γράφτηκαν χωρίς να εμπνευστούν από το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Ξένες Γλώσσες, ούτε από κάποια άλλη μεθοδολογική οδηγία. Το τελευταίο φαίνεται από την ασυνέπεια στα κεφάλαια της γραμματικής όπου δεν συνδέεται πάντα το ένα διδακτέο φαινόμενο με το άλλο, και ούτε με τις ασκήσεις που ακολουθούν (π.χ. πίνακες ρημάτων βιβλίο Β’, σελ. 85, 126-127, κλπ.)

Εμπέδωση διδακτικών στόχων

Για την εμπέδωση διδακτικών στόχων, προτείνουν οι ειδικοί να συμπεριλαμβάνονται στα βιβλία γενικά διαφορετικές ασκήσεις, δραστηριότητες, και μαθησιακά καθήκοντα. Τα πρώτα δύο βιβλία βασίζονται μόνο στις ασκήσεις, ενώ στο τρίτο βλέπει κανείς κατευθυνόμενο διάλογο που εμπίπτει στην κατηγορία των δραστηριοτήτων. Τα μαθησιακά καθήκοντα λείπουν γενικά.

Πολιτισμικά ζητήματα

Μαθαίνοντας κανείς μια ξένη γλώσσα ταυτόχρονα εισάγεται σιγά σιγά και στον πολιτισμό της και των ηθών και εθίμων των φυσικών ομιλητών της. Στο πρώτο βιβλίο οι διάλογοι και τα κείμενα δεν έχουν κάποια σαφή αναφορά σε πολιτισμικά στοιχεία. Ούτε προβλέπεται κάποιο μέρος αφιερωμένο στον πολιτισμό σε άλλα σημεία των μαθημάτων. Στο δεύτερο βιβλίο παρακολουθούμε την ιστορία δυο Αράβων οικογενειών που πάνε για διακοπές στην Κρήτη. Το αναμενόμενο θα ήταν ο μαθητής να διαβάσει για διακοπές στα Ιεροσόλυμα π.χ. και να ταξιδεύει με τα κείμενα σε αραβικό πολιτισμικό πλαίσιο μιας που μαθαίνει αυτή την γλώσσα. Το τρίτο βιβλίο έχει κάποια στοιχεία για τον αραβικό πολιτισμό, όπως για παράδειγμα την αραβική ράτσα αλόγων. Υπάρχουν και άλλα αποσπάσματα από λαϊκά παραμύθια που αντικατοπτρίζουν τον τρόπο σκέψης των εποχών τους. Αλλά δεν μπορώ να κρύψω την απορία μου για τον εκπαιδευτικό στόχο από το κείμενο που θα μετέφραζα τον τίτλο του ως «η τιμωρία της κλοπής» (Γ’, σελ. 179). Αυτό το κείμενο εγκωμιάζει τον ακρωτηριασμού των χεριών σε περίπτωση κλοπής, κάτι πιο κατάλληλο ίσως να το διαβάσουμε σε ταξιδιωτικό οδηγό για χωριά που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν. «Αυτή η πρακτική μπορεί να φανεί σκληρή και κτηνώδης για μερικούς ανθρώπους, αλλά αν το σκεφτούν καλά θα δουν ότι πρόκειται για την απόλυτη λογική και ότι προστατεύει την κοινωνία από πολλά εγκλήματα που απορρέουν από την κλοπή» (Γ’, σελ.179)! Δεν θέλω να φανταστώ τι θα έλεγαν οι μαθητές αν βρεθεί κάποιος καθηγητής να υποστηρίξει αυτό το παράλογο και απαράδεκτο κείμενο.  

Εν κατακλείδι, μετά από αυτή την σύντομη παρουσίαση, οφείλω να πω ότι αυτά τα βιβλία προσωπικά δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες μου ως καθηγητή αραβικών, ενώ περίμενα με τα χρόνια να εμπλουτιστούν και να καλυφθούν τα κενά τους. Η εργασία μου πάνω στην επιμέλεια τους και την ηχογράφηση των ακουστικών κειμένων τους αποτέλεσε μεγάλη εμπειρία. Βλέποντας από κοντά πόσο λεπτό ζήτημα είναι να συγγράψει κανείς ένα βιβλίο διδασκαλίας κάποιας ξένης γλώσσας με οδήγησε στο να αποφύγω να χρησιμοποιήσω στα μαθήματά μου ελληνόγλωσσα βιβλία και μάλιστα προϊόν ατομικής εργασίας.

Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν στην παρουσίαση των βιβλίων, αλλά ελλείψει χρόνου παραπέμπω τους φιλομαθείς αναγνώστες μεταξύ άλλων στον κάτωθι πίνακα, ελπίζοντας να το εφαρμόσουν σε όλα τα διδακτικά βιβλία ξένων γλωσσών για να επιλέξουν ό,τι είναι καλύτερο και αποτελεσματικότερο.
(https://image.slidesharecdn.com/developinganeltextbookevaluationchecklist-140112210032-phpapp02/95/developing-an-el-textbook-evaluation-checklist-7-638.jpg?cb=1389560724)

Η εκμάθηση των αραβικών: ο δάσκαλος και η μέθοδος

Η εκμάθηση των αραβικών εξαπλώνεται τελευταία μετά από μια μικρή ύφεση στο ξεκίνημα των αναστατώσεων που ξεκίνησαν στις αραβικές χώρες. Αυτή η ραγδαία εξάπλωση έχει τα θετικά αλλά και τα αρνητικά της. Η εκμάθηση της όποιας γλώσσας είναι η βασιλική οδός για την κατανόηση του πολιτισμού της. Αυτή τη στιγμή ο αραβικός πολιτισμός δεν αναδεικνύεται με τον καλύτερο τρόπο, γι’ αυτό και χαίρομαι που τόσοι άνθρωποι μπαίνουν στη διαδικασία να μαθαίνουν την αραβική γλώσσα στην Ελλάδα.

Προκύπτουν όμως κάποιες δυσκολίες μπροστά στο εγχείρημα αυτό. Η αραβική γλώσσα δεν είναι διαδεδομένη ώστε να έρθει σε καθημερινή επαφή μαζί της ένας νέος μαθητής και να εξοικειωθεί με τους ήχους και τη γραφή της, κλπ. Γι’ αυτό απευθύνω το παρόν κείμενο σε νέους- και παλιούς μαθητές, ποτέ δεν είναι αργά- για να έχουν υπόψη τους κάποιες παραμέτρους που πιστεύω ότι θα τους διευκολύνουν στην εκμάθηση, και συγκεκριμένα δύο: τον καθηγητή και τη μέθοδο.

Η σωστή επιλογή του διδάσκοντα είναι μια από τις βασικότερες παραμέτρους επιτυχίας. Δεν υπάρχει τέλειος άνθρωπος γενικά, άρα σαφώς και δεν θα βρεθεί ο τέλειος καθηγητής. Αλλά κάποια τυπικά προσόντα πρέπει να τα έχει αυτός που διδάσκει. Στην πραγματικότητα βλέπουμε ότι παριστάνουν τους δασκάλους όσοι έχουν περισσό θράσος, και καμιά φορά ισχυρίζονται ότι έχουν προσόντα χωρίς καμία απόδειξη για τα λεγόμενά τους. Οι υποψήφιοι μαθητές δεν πρέπει να ντραπούν να ρωτήσουν τον υποψήφιο δάσκαλό τους για τα τυπικά προσόντα του, και κυρίως να τα διασταυρώσουν. Δόξα τω Θεώ ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και δεν μπορεί κανείς να επικαλείται ψευδώς πτυχία τα οποία δεν τα κατέχει, ούτε αναγνώριση από ιδρύματα με τα οποία δεν έχει ουδεμία επαφή.

Η διδασκαλία των αραβικών ανά τον κόσμο κάνει τα πρώτα βήματά της ακόμα. Τα αραβικά πανεπιστήμια δεν έχουν εμπλακεί όπως θα έπρεπε για να προωθήσουν την διδασκαλία της με μεθοδικότητα και βάσει καθαρών επιστημονικών κριτηρίων. Γι’ αυτό παρατηρεί κανείς ότι κυκλοφορούν πολλά βιβλία σε διάφορες χώρες που βασίζονται ως επί το πλείστον σε ατομική προσπάθεια των συγγραφέων τους. Η κατάσταση αυτή θολώνει το τοπίο δυστυχώς γιατί δεν γίνονται κριτικές μελέτες των βιβλίων με βάση των σύγχρονων αποτελεσμάτων της παιδαγωγικής και της γλωσσολογίας, κ.α.

Ο ίδιος είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά στην Ελλάδα μια τέτοια προσπάθεια. Η εμπειρία μου σ’ αυτό το κομμάτι είναι εντελώς απογοητευτική και αποθαρρυντική. Δεν συστήνω σε κανένα τα βιβλία στα οποία υπήρξα αναγνώστης και επιμελητής των απείρων λαθών πριν και μετά την κυκλοφορία τους, και είχα ηχογραφήσει τα ακουστικά τους στην.. κουζίνα μου. Δεν θα πω ποια βιβλία είναι γιατί δεν έχει σημασία αυτό. Απλά από αυτό το παράδειγμα μπορεί κανείς να καταλάβει την ποιότητα των βιβλίων που κυκλοφορούν σε μικρές αγορές όπως είναι η Ελλάδα. Γι’ αυτό μια απλή συμβουλή στους μαθητές μακριά από ελληνόγλωσσες «τάχα» μεθόδους διδασκαλίας των αραβικών. Τα ελληνόγλωσσα βιβλία που διατείνονται οι συγγραφείς τους ότι είναι για τη διδασκαλία των αραβικών έχουν ένα μεγάλο μειονεκτήματα: την κακή ελληνική γλώσσα τους. Χωρίς να αναφερθώ στο ότι δεν έχουν καμία μεθοδικότητα, και αποτελούνται από άχαρα και ασύντακτα κείμενα στα αραβικά. Ούτε στην απουσία γραφιστικών μέσων. Φυσικά δεν έχουν καμία σχέση ούτε με τις προτάσεις του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Γλώσσες, αλλά ούτε με τα πορίσματα των σχετικών επιστημών στις οποίες οφείλει να βασιστεί η συγγραφή μιας μεθόδου διδασκαλίας. Όποιος πιστεύει κάτι διαφορετικό τον παρακαλώ να το αποδείξει σε όσα άτομα οι κακές συγκυρίες τους έφερε τα διάφορα ελληνόγλωσσα βιβλία στα χέρια τους. Τα βιβλία που εκδίδονται στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, παρότι όπως είπα είναι και αυτά στην πλειοψηφία τους προϊόν ατομικών προσπαθειών, έχουν πιο πολλά θετικά, γιατί εντάσσονται σε μια μακροχρόνια εμπειρία διδασκαλίας των αραβικών σ’ εκείνες τις χώρες.

Εν πάση περιπτώσει, καλώ τους μαθητές να ψάχνονται σχετικά με τα βιβλία και να συγκρίνουν και να διεκδικούν αυτό που πιστεύουν ότι τους βοηθάει και τους τραβάει στην εκμάθηση. Δεν παραλείπω να τονίσω ότι η χρήση οποιουδήποτε βιβλίου από οποιοδήποτε εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν του προσδίδει ουδεμία αξιοπιστία στο περιεχόμενό του, γιατί καμιά φορά οι επιλογές βιβλίων επηρεάζονται και από πολλά κριτήρια πέραν των επιστημονικών. Δυστυχώς οι ατυχείς επιλογές βιβλίων απωθούν τους μαθητές και επιφέρουν δυσλειτουργία στα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Οι καθηγητές να αμφισβητούνται επίσης, δεν είναι αλάθητοι. Η αραβική γλώσσα μαθαίνεται αποτελεσματικά και χωρίς δυσκολία εφόσον συντρέχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις από τις οποίες αναφέραμε εν τάχει τις ανωτέρω για την ώρα.